Y học cổ truyền từ lâu đời đã biết sử dụng một số huyệt có tác dụng dưỡng can tỳ thận, lợi cơ khớp, khử phong trừ thấp, chỉ thống bằng phương pháp châm cứu, day ấn, chườm ấm, massage, giúp khí huyết lưu thông, giảm đau, tăng cường khả năng vận động phòng trị bệnh cơ khớp rất hiệu quả. Sau đây xin giới thiệu một số huyệt cơ bản, chúng ta cùng tham khảo và sử dụng như sau.
+ Huyệt thận du: Vị trí dưới gai đốt sống thắt lưng 2 đo ra 1,5 thốn, tác dụng bổ tạng thận, mạnh lưng gối.
+ Huyệt dương lăng tuyền hội huyệt của gân: Vị trí chỗ hõm dưới trước đầu trên xương mác. Tác dụng mạnh gân cốt, thư cân, khử phong tà.
+ Huyệt túc tam lý: Vị trí dưới mắt gối ngoài “ngoại tất nhãn” đo xuống 3 thốn, cạnh mào xương chày một khoát ngón tay. Tác dụng bổ tỳ vị, thông điều kinh lạc, tiêu ứ trệ.
 |
| Huyệt túc tam lý. |
+ Huyệt huyền chung hội huyệt của tủy: Vị trí mắt cá ngoài đo lên 3 thốn, sát bờ trước xương mác. Tác dụng đuổi phong thấp, tiết đởm hoả, thanh tuỷ nhiệt.
+ Huyệt tam âm giao hội ba kinh âm: Vị trí ở lồi cao mắt cá trong đo lên 3 thốn, sát bờ sau xương chày. Tác dụng bổ âm, dưỡng huyết, kiện tỳ thận trừ thấp.
- Nếu đau thiên về hàn thấp, nên châm thêm kết hợp cứu ấm huyệt dũng tuyền, thận du, mệnh môn, quan nguyên, khí hải, a thị huyệt, mỗi huyệt cứu 5 - 10 phút.
- Nếu đau thiên phong nhiệt, khớp có sưng nóng đỏ đau, nên châm thêm huyệt có công năng thanh nhiệt chỉ thống như hợp cốc, khúc trì, phong trì, phong môn, a thị huyệt.
- Nếu đau thiên về phong thấp, khớp sưng đau cố định đau phần dưới cơ thể, nên châm thêm huyệt có công năng kiện tỳ lợi thấp như ủy trung, hành gian, nội đình, a thị huyệt.
Khi châm cứu viêm khớp dạng thấp cần lưu ý, nếu bệnh mới bị, người còn khỏe nên châm tả, bệnh mãn người yếu nên châm bổ. Nếu người sợ lạnh (hàn) nên cứu ôn thời gian cứu lâu, hoặc chườm ấm xoa dầu nóng vào huyệt. Nếu người sợ nóng (nhiệt) nên châm cứu ít, khớp đang viêm cấp, sưng nóng đỏ không nên châm, day ấn massage trực tiếp vào điểm đau, nên châm huyệt lân cận. Phòng bệnh viêm khớp dạng thấp cần lưu ý phòng tránh đi mưa, ở nơi ẩm thấp, nếu bệnh nặng tái phát nhiều lần phải đi khám chữa trị chuyên khoa, phòng bệnh nặng thêm có thể gây biến dạng khớp.
Lương y Phan Thị Thạnh (Hội Đông y Vũng Tàu)
