Rượu là một chất kích thích thần kinh có thể gây nghiện nhưng được sử dụng từ rất lâu và khắp nơi trên thế giới. Rượu không chỉ ảnh hưởng đến tâm trí mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể lực, là nguyên nhân của hơn 200 căn bệnh, thương tích và các rối loạn sức khỏe khác.
Uống rượu có thể gây các rối loạn tâm thần và hành vi. Nhiều bằng chứng cho thấy ngay cả việc uống rượu trong giới hạn khuyến cáo cũng làm tăng nguy cơ tử vong do nhiều nguyên nhân khác nhau như xơ gan, ung thư, tim mạch...
Rượu ảnh hưởng đến sức khỏe thế chất của bạn như thế nào?
Uống rượu với bất kỳ mức độ nào cũng đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Ước tính hàng năm có khoảng 95.000 người (68.000 nam và 27.000 nữ) chết vì các nguyên nhân liên quan đến rượu. Trong đó, hơn một nửa số ca tử vong có nguyên nhân là các bệnh lý do lạm dụng rượu như bệnh tim hoặc gan.
Mặc dù có nghiên cứu cho thấy việc sử dụng rượu ở mức độ vừa phải có thể có lợi với hệ tim mạch, nhưng một nghiên cứu chất lượng được công bố trên tạp chí The Lancet năm 2018 lại khuyến cáo mức uống rượu thực sự “an toàn” duy nhất là không uống.
Trong Hướng dẫn Ăn kiêng của Mỹ , “nếu người trên 21 tuổi chọn đồ uống có cồn thì tốt hơn hết là uống ở mức độ ít.” Cụ thể nam giới nên uống không quá hai ly mỗi ngày và nữ giới nên uống không quá một ly mỗi ngày, tùy thuộc sự khác nhau về chuyển hóa và mức độ hấp thụ rượu của các giới. Uống càng ít sẽ càng tốt cho sức khỏe. Uống nhiều rượu làm tăng nguy cơ tử vong do các nguyên nhân liên quan đến rượu.
 |
Uống rượu trong giới hạn an toàn cũng có nguy cơ tử vong |
Tác hại ngắn hạn của rượu với cơ thể
Khi uống rượu dù chỉ với một lượng nhỏ thì cơ thể cũng sẽ phản ứng theo nhiều cách:
Não: Rượu ngoài việc có thể giúp người uống cảm thấy vui vẻ, dễ chịu và hòa đồng trong thời gian ngắn thì còn làm chậm các con đường và hoạt chất mà não sử dụng để kiểm soát cơ thể, khiến tâm trạng thay đổi, phản xạ chậm chạp và khó kiểm soát thăng bằng. Rượu cũng có thể góp phần gây rối loạn về học tập, trí nhớ và giấc ngủ.
Tim mạch: Rượu làm tăng nhịp tim và giãn nở mạch máu, khiến lượng máu chảy đến da nhiều hơn. Do vậy mà ban đầu, người uống sẽ cảm thấy ấm nóng. Nhưng khi lượng nhiệt này thoát ra ngoài qua da thì sẽ làm nhiệt độ cơ thể giảm ngay sau khi tăng lên.
Uống rượu quá nhiều dù chỉ một lần cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, bao gồm:
▪️ Bệnh cơ tim phì đại, giảm khả năng bơm máu của tim.
▪️ Rối loạn nhịp tim.
▪️Tăng huyết áp.
▪️ Đột quỵ.
Tiêu hóa: Đầu tiên rượu được chuyển hóa trong dạ dày, kích thích tăng tiết dịch tiêu hóa. Tiếp đó, rượu sẽ bị chuyển hóa và hấp thụ tại ruột non và đại tràng, đồng thời cũng gây kích ứng tại đây. Mặt khác rượu cũng có thể làm tăng tốc độ thức ăn di chuyển trong đường ruột, dẫn đến đau bụng, đầy hơi và tiêu chảy.
Thận: Rượu làm cơ thể mất nước, rối loạn chức năng thận và khả năng điều hòa nước chất điện giải của cơ thể. Rượu cũng phá hủy các hormone có vai trò điều chỉnh chức năng thận.
Gan: Gan là cơ quan lọc máu, loại bỏ và chuyển hóa các chất độc, bao gồm cả rượu. Tuy nhiên gan chỉ có thể xử lý một lượng rượu nhất định, và nếu uống quá nhiều rượu thì gan có thể làm việc quá tải, hậu quả là bị tổn thương vĩnh viễn.
Uống rượu quá nhiều trong trong một khoảng thời gian ngắn hoặc uống rượu với lượng ít nhưng liên tục trong một thời gian dài đều có thể làm cơ thể và các cơ quan nội tạng gặp stress. Nồng độ cồn trong máu cao có thể dẫn đến các triệu chứng đau đầu, mất nước, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và khó tiêu.
Uống rượu quá nhiều dù chỉ một lần cũng làm tăng nguy cơ bị ngộ độc rượu. Cơ thể không thể chuyển hóa được hết lượng rượu uống vào, dẫn tới các rối loạn nhịp thở, nhịp tim và mất phản xạ hầu họng. Ngộ độc rượu mức độ nặng có thể dẫn đến hôn mê và thậm chí tử vong.
Tác hại lâu dài với cơ thể
Khi uống rượu quá mức và trong thời gian dài, rượu có thể gây tổn hại cho nhiều hệ thống cơ quan quan trọng. Những nguy cơ sức khỏe này bao gồm:
Nguy cơ sức khỏe tim mạch: Ngoài các tác dụng về tim mạch và nguy cơ tổn thương tim đã đề cập trước đó, sử dụng rượu quá mức còn có thể làm tăng cholesterol trong máu.
Nguy cơ sức khỏe não bộ: Uống quá nhiều rượu hoặc uống trong thời gian dài có thể dẫn đến lạm dụng rượu, nghiện rượu, hay còn gọi là rối loạn sử dụng rượu. Tác động kéo dài lên não của rượu là gây các rối loạn nhận thức như học tập, trí nhớ, và gây ra hoặc làm nặng thêm các rối loạn tâm thần như trầm cảm và lo lắng. Lạm dụng rượu có thể dẫn đến:
▪️ Teo não.
▪️ Mất chất xám.
▪️ Mất chất trắng.
Nguy cơ sức khỏe gan: Dù gan là một cơ quan có khả năng hoạt động bù trừ rất tốt nhưng cũng không tránh được các tác hại của rượu, cụ thể là các nguy cơ:
▪️ Gan nhiễm mỡ.
▪️ Viêm gan do rượu.
▪️ Xơ gan.
▪️ Ung thư gan.
Rủi ro sức khỏe tuyến tụy, bao gồm thiếu hụt vitamin: Uống rượu có thể gây thiếu hụt vitamin do ăn uống kém và giảm hấp thu. Nghiện rượu còn có nguy cơ gây viêm tụy, từ đó giảm khả năng tiêu hóa thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng của bạn.
Rủi ro hệ thống miễn dịch: Uống quá nhiều rượu trong thời gian dài có thể làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng và bệnh tật của cơ thể.
Tăng khả năng mắc bệnh ung thư: Rượu có thể làm tăng khả năng phát triển nhiều loại ung thư khác nhau. Nhiều nghiên cứu đã ghi nhận việc uống rượu, nhất là kết hợp hút thuốc lá là các yếu tố nguy cơ và làm phát triển ung thư vú, gan, thực quản, đầu cổ và đại trực tràng.
Một số nghiên cứu gần đây còn chỉ ra mối liên quan của ung thư da, ung thư tuyến tiền liệt và tuyến tụy với việc uống rượu. Viện Ung thư quốc gia ở Mỹ báo cáo nguy cơ ung thư đầu và cổ tăng lên ít nhất 2-3 lần ở với những người uống 3,5 đơn vị rượu trở lên mỗi ngày so với người không uống rượu.
Nguy cơ về sức khỏe cơ xương: Rượu có thể làm xương yếu đi, làm tăng nguy cơ gãy xương. Những người mắc chứng rối loạn sử dụng rượu cũng có nồng độ axit uric cao hơn và hay mắc bệnh gút hơn.
Ngoài ra uống rượu có thể tạo gánh nặng bệnh tật từ các chấn thương không cố ý và cố ý, như tai nạn giao thông đường bộ, bạo lực và tự tử. Các tai nạn liên quan đến rượu có xu hướng xảy ra ở các nhóm tuổi tương đối trẻ.
Mặc dù là một loại đồ uống lâu đời và phổ biến ở nhiều khu vực nhưng nếu uống rượu không đúng cách có thể gây hại với sức khỏe và ảnh hưởng tới kinh tế xã hội. Do đó cần thận trọng khi sử dụng rượu để tránh các tác hại cho cơ thể và xã hội.
ThS.BS Trần Cảnh, Bệnh viện K Trung Ương
