Đậu ván vị ngọt tính mát, không độc, hòa các tạng, trừ phong, giải cảm, mạnh tỳ trị thổ tả, nôn ói tiêu độc. Đậu ván rất giàu dinh dưỡng, tính theo phần trăm ở hạt có 22,70% protein; 1,8% chất béo; 57% cạcbon hydrat; 0,046% canxi; 0,052% photpho; 0,001% chất sắt và có nhiều loại axit amin, nhiều vitamin B1, vitamin A, B2, C, caroten, đường sacaroza, glucoza, maltoza và raffinoza… đều là dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Hoa đậu ván chữa bệnh lỵ, tiêu chảy. Lá đậu chữa thổ tả, chuột rút, mụn nhọt, sang thương, rắn cắn.
Đậu ván được coi là loại thức ăn ngon, bổ, đặc biệt đối với trẻ em. Quả đậu ván có vỏ mềm, thường dùng để luộc, xào làm rau ăn rất giàu đạm. Quả đậu ván để chín già, phơi khô, bóc hạt rang như rang lạc, xát, cho vào cối xay bột, cho thêm ít nước để tạo thành sữa đậu ván. Đem sữa này đun sôi để nguội rồi lọc qua, trước khi uống cho thêm đường. Sữa đậu ván trắng giúp giải khát, giải nhiệt, chống mệt mỏi. Nhân dân ta hay dùng hạt đậu ván tán bột, bỏ vào lọ sạch dùng dần. Hạt đậu ván già có thể dùng làm tương, nấu chè, dùng trong các món thịt hầm, ăn rất tốt cho sức khỏe.
Theo các nghiên cứu, đậu ván chứa nhiều vitamin C và men, có tác dụng phòng chống ung thư. Đậu ván chứa một số chất có thể chống viêm, tăng cường khả năng chuyển hoá, người bình thường đều có thể ăn được đậu ván, mỗi lần nên dùng 50g vì ăn nhiều hạt đậu có thể đầy bụng.
Để chữa trẻ em kém ăn, chậm lớn, người ta thường dùng đảng sâm 4g, hạt đậu ván 8g, sơn dược 6g, truật 4g, phục linh 4g, ý dĩ nhân 8g, hạt sen4g, cát cánh 2g, sa nhân 2g, cam thảo 2g tán hoặc sắc uống mỗi ngày uống. Công dụng trị các chứng ǎn uống không ngon, bụng đầy, ỉa chảy mạn tính, thể lực giảm sút sau khi ốm dậy, người mệt mỏi rã rời, sắc mặt kém dùng rất tốt. Trẻ ăn kém, ra mồ hôi tay chân lấy hạt đậu ván sao vàng, tán nhỏ, ngày cho uống 20 - 30g chia làm 2 - 3 lần. Chữa thiếu máu, vàng da lấy hạt đậu ván 12g, bố chính sâm 12g, hạt keo đậu 6g, hoài sơn 12g, mẫu lệ 6g, ý dĩ 6g sắc uống.
Đậu ván vừa là cây rau giàu dinh dưỡng vừa là vị thuốc quý, trồng một lần thu hoạch nhiều lần, đất tốt có thể thu hái nhiều lần cả năm, nơi nào có điều kiện nên trồng và sử dụng.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Trung tâm Y tế Bà Rịa)
