Trong Đông y, trà dược (thuốc) là thứ đồ uống có giá trị rất cao trong việc bảo vệ sức khỏe. Trà dược có tính vị ngọt đắng, hơi hàn, vào 4 kinh: Tâm, Phế, Tỳ, Vị. Công dụng: Thanh nhiệt, giáng hỏa, tiêu thực, làm tỉnh ngủ có thể trừ được uất nhiệt ở thượng tiêu, tỉnh táo đầu mắt, giải nắng nóng khát nước, uống vào sảng khoái, giải độc…Vì vậy, dùng trà thuốc bồi bổ và phòng chống bệnh tật rất tốt.
Diên niên ích thọ trà bồi bổ can thận: Thỏ ty tử, câu kỷ tử, nhục thung dung, sơn thù du, phúc bồn tử mỗi vị 2g, hồng trà hoặc trà mạn 5g. Cách dùng: Giã nát các vị thuốc nói trên, cho vào nồi gốm, cho nước vào sắc, lấy nước cốt đang sôi pha hãm với hồng trà, sau 15 phút là có thể uống được.
Công năng: Có tác dụng bổ can thận, bổ thận trợ dương, cố tinh, giảm đi tiểu nhiều, dùng cho thận hư đau lưng, dương nuy (liệt dương, di tinh), hay đi tiểu, dạ con lạnh không sinh đẻ, mắt mờ, can thận âm hư, già trước tuối.
Thỏ ty tử: Tính vị tân, cam bình. Có công năng bổ thận dưỡng can, ích tinh sáng mắt, chỉ tả, an thai, thận hư đau lưng, dương nuy di tinh, són đái, dạ con lạnh không sinh đẻ, can thận hư tổn, mắt mờ, tỳ thận dương hư, đại tiện lỏng.
Câu kỷ tử: Tính vị cam bình. Tác dụng: Bổ can thận, bổ tinh sáng mắt, chống lão suy, chủ yếu dùng cho can thận âm hư, thị lực giảm sút do tinh huyết bất túc gây nên, mắt mờ do nội trướng, mắt hoa đầu váng, lưng đau gối mỏi, di tinh, hoạt tinh, tai điếc, răng lung lay, râu tóc bạc sớm, mất ngủ, hay nằm mơ mộng, ra mồ hôi trộm, tiêu khát.
Nhục thung dung: Tính vị cam hàm (mằn mặn) ôn. Công năng: Bổ thận trợ dương, nhuận tràng thông tiện, trừ phong thấp dùng cho dương nuy (liệt dương) dương vật yếu, dạ con lạnh không sinh đẻ, đi tiểu nhiều, lưng đau gối mỏi do phong thấp và thận hư.
Sơn thù du: Tính vị toan, sáp hơn ôn. Công năng: Ích can thận, thu liễm cố sáp. Dùng cho lưng đau, gối mỏi, đầu vàng tai ù, dương nuy, di tinh, hoạt tinh, són đái, hay đi tiểu, băng lậu đới hạ, kinh nguyệt ra nhiều, cơ thể hư nhược vã mồ hôi sắp thoát.
Phúc bồn tử: Tính vị cam, toan, hơi ôn. Công năng: Cố tinh, giảm đi tiểu nhiều, ích can thận, sáng mắt dùng cho di tinh, hoạt tinh, són đái, can thận bất túc, mắt mờ.
Kiện dương trà bảo vệ gan giúp sáng mắt: Câu kỷ tử, đương quy, bổ cốt chi (phá cổ chỉ) mỗi vị 3g, trà mạn 5g. Cách dùng: Tán nhỏ 3 vị thuốc nói trên, cho nước vào đun sôi 1 lát. Lấy nước thuốc pha với trà mạn, chừng 15 phút là uống được.
Công dụng: Bổ thận tráng dương, ích tinh, sáng mắt, cố tinh, giảm đi nhiều tiểu tiện, nạp khí dẹp yên suyễn thở. Có tác dụng bảo vệ can (gan) và chống can nhiễm mỡ.
Đương quy: Tính vị cam, tân, ôn. Tác dụng: bổ huyết, hoạt huyết, nhuận tràng thông tiện, kinh nguyệt không đều, kinh bế, hành kinh đau bụng, đau bụng thuộc hư hàn, tê đau do phong hàn;
Bổ cốt chi: Tính vị đắng, cay ôn. Công năng: bổ thận tráng dương, cố tinh, giảm đi tiểu nhiều, ôn tỳ chỉ tả, thu nạp thận khí bình suyễn thở, thận hư dương nuy (liệt dương), lưng, đầu gối đau lạnh, thận hư di tinh, són đái, đái dầm, tỳ thận dương hư, ngũ canh tiết tả (đau bụng, ỉa chảy vào lúc canh năm, 5 giờ sáng).
Lưu ý: Liều lượng trà dược không nhiều, chỉ đủ cho một ấm trà. Vì uống dần, từ từ, như mưa dầm thấm lâu, không nên lạm dụng uống liều lượng cao, uống nhiều trong một lúc. Như vậy, không có lợi mà sẽ có tác dụng ngược lại.
TTND.Lương y giỏi Trần Văn Quảng (Hội Đông y Việt Nam)
