Khối u carcinoid trong lòng dạ dày.
U nhỏ, di căn nhiều nhưng khó phát hiện
U carcinoid có nhiều điểm khác với các loại ung thư thông thường. Nó phát triển rất chậm và ít khi có triệu chứng ở giai đoạn sớm nên rất khó chẩn đoán. Trong nhiều trường hợp ngay cả khi xem dưới kính hiển vi thì các u carcinoid vẫn có vẻ như bình thường, thậm chí ở cả giai đoạn nó đã có di căn.
Vì vậy, u carcinoid được phát hiện tình cờ qua phẫu thuật, do mổ tử thi, hoặc đôi khi qua nội soi. Trong giai đoạn sớm u carcinoid thường chỉ có những biểu hiện triệu chứng mơ hồ, thường nhầm lẫn với nhiều bệnh khác, do đó bệnh thường bị bỏ sót. Các triệu chứng như phừng đỏ mặt, đi phân lỏng, đau bụng chỉ xuất hiện vào giai đoạn muộn khi u đã di căn vào gan, hạch mạc treo, hoặc vào các cơ quan khác.
Ngoài ra, tùy vị trí khối u mà có các biểu hiện khác nhau như: ở dạ dày (đau bụng); ở ruột non và đại tràng (rối loạn nhu động ruột, đau bụng hoặc đôi khi gây tắc ruột) trực tràng (đau và chảy máu trực tràng); ở phổi ( viêm phổi tái phát, ho và đau ngực, ho ra máu…
Một số trường hợp bị u carcinoid thấy biểu hiện khác như chuột rút ở chân, đau bụng có thể kèm theo bán tắc ruột, xơ hoá van tim, loét dạ dày tá tràng, các biểu hiện của bệnh thiếu vitamin PP…
Nhiều biến chứng chết người
U carcinoid được mô tả từ năm 1838 và đến năm 1907 mới được đặt tên nhưng cho tới nay người ta vẫn chưa rõ nguyên nhân gây bệnh. U carcinoid xuất phát từ các tế bào thuộc hệ thần kinh nội tiết nên nó vừa có khả năng tiết hormon vừa có những đặc tính giống như tế bào thần kinh.
Trong hệ tiêu hóa các tế bào nội tiết thần kinh có tác dụng điều hòa giải phóng các chất dịch tiêu hóa, kiểm soát sự vận chuyển thức ăn ở dạ dày và ruột, ngoài ra có thể giúp kiểm soát sự phát triển của các loại tế bào khác trong hệ tiêu hóa.
Còn ở phổi, các tế bào nội tiết thần kinh giúp kiểm soát dòng khí và máu, và có thể kiểm soát sự phát triển của các tế bào phổi khác…U carcinoid có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng nó phổ biến hơn ở người già.
U carcinoid thường được chẩn đoán muộn khi có các biến chứng nguy hiểm như:
Tim mạch: Các hormon carcinoid có thể gây dày lớp nội mạc của các buồng tim, van tim và mạch máu. Hậu quả là gây hở các van 2 lá và van 3 lá nhưng lại gây hẹp van động mạch phổi. Nếu không được điều trị thì các bệnh lý này có thể gây phì đại tim và suy tim.
Hội chứng Cushing: U carcinoid ở phổi có khả năng sản xuất quá nhiều hormon ACTH, từ đó kích thích tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều hormon cortisol gây ra hội chứng Cushing.
Bệnh to đầu chi: U carcinoid phổi cũng có khả năng sản xuất quá nhiều hormon tăng trưởng GH gây ra bệnh to đầu chi).
Tắc ruột: Các u carcinoid lớn ở ruột có thể gây tắc nghẽn ruột, nếu kéo dài có thể gây hoại tử ruột chỗ bị tắc dẫn đến thủng ruột, nhiễm khuẩn và shock nặng với tỷ lệ tử vong cao.
Loét dạ dày: Một số u carcinoid ở dạ dày tiết quá nhiều hormon gastrin kích thích dạ dày sản xuất nhiều acid. Hậu quả là dạ dày có nhiều ổ loét, gây xuất huyết, thậm chí thủng…
Tiên lượng trong điều trị u carcinoid rất dè dặt, không có phác đồ điều trị chuẩn mà xây dựng thích hợp cho từng bệnh nhân. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt khối u, làm tắc mạch, xạ trị và hóa trị.
ThS Trần Anh
(Bệnh viện K)
