Bã nhờn sinh mụn
Tăng tiết chất nhờn là do sự tác động của hormon. Ở độ tuổi dậy thì, hormon này sẽ kích thích lông tóc phát triển, cùng với đó là thứ nước nhờn dính được tiết ra từ tuyến bã nhờn. Ở phụ nữ, khi có thai, trong kỳ kinh, hormon này cũng kích thích tuyến bã nhờn tăng tiết. Người ta nhận thấy, hormon giới tính nam hiện diện trong cơ thể cả 2 giới và là tác nhân chính gây mụn nhưng hormon giới tính nữ progesterone cũng có khả năng gây mụn cho phụ nữ. Một số loại mụn gây phiền toái cho cả hai giới là mụn đầu trắng. Mụn này thường nằm gọn trong lỗ chân lông, không nổi lên bề mặt làn da và được gọi là mụn cám.
Mụn đầu đen, một phần nhân mụn nổi lên khỏi lỗ chân lông và được gọi là mụn trứng cá đầu đen. Khi hai loại mụn này bị tác động, cấu trúc bị thay đổi sẽ dẫn tới sự phát triển của rất nhiều loại thương tổn, lúc này chúng có thể biến thành những nhọt đầy mủ. Khi mụn đầu trắng bị kéo ra khỏi nang lông, nhọt sẽ hình thành. Chất dầu sẽ hóa rắn, các tế bào chết trong lỗ chân lông và vi khuẩn sẽ nhanh chóng tập hợp, tạo ra mụn mủ, viêm da. Nếu mụn mủ tiếp tục bị viêm, sẽ hình thành các mụn thể nang. Các thể nang này khi bị phá vỡ sẽ chỉ khỏi tạm thời, hình thành mụn mủ mới hoặc trở thành sẹo vĩnh viễn.
Mụn đầu trắng, đầu đen và mụn đỏ
Mụn đầu trắng hình thành khi bã nhờn trên da tiết ra nhiều kết hợp với tế bào chết gây tắc nghẽn lỗ chân lông. Do nhân mụn nằm trong lỗ chân lông kín nên có màu trắng, nhân cứng. Mụn đầu trắng thường không sưng, không đỏ, là những nốt nổi gồ lên bề mặt da mà nhiều khi không thấy rõ được bằng mắt thường trừ khi nhìn thật gần hoặc sờ vào bằng tay. Mụn đầu đen tổn thương sớm nhất của mụn, nếu không xử lí đúng có thể dẫn đến viêm sâu hơn và chuyển biến thành các dạng mụn nặng hơn. Mụn đầu đen là loại mụn viêm với đường kính to hơn rất nhiều, bị sưng to, chứa nhiều mủ và gây đau nhức nhiều hơn. Mụn đầu đen thường có viêm nhiễm sâu dưới lớp tế bào da, dù lành vẫn để lại sẹo lõm. Khi mụn đầu đen và đầu trắng đã bị viêm, nó sẽ chuyển thành mụn đỏ, hơi sưng, có thể cảm giác hơi đau khi đụng vào. Khi mụn đỏ bị viêm nặng hơn, chúng sẽ bắt đầu có mủ vàng hoặc trắng bên trong. Mụn mủ sẽ sưng to và đau nhức hơn.
Để hạn chế mụn phát triển cần hạn chế thức ăn có chứa dầu, mỡ, hạt tiêu, tỏi, ớt, cà phê, rượu. Nên ăn nhiều rau xanh và hoa quả chứa nhiều vitamin C, uống nhiều nước đun sôi để nguội, hạn chế dùng cà phê, ca cao, chocolate và các loại nước ngọt có ga. Nên ngủ đủ từ 7-8 giờ mỗi ngày, tránh các loại stress.
Cách đơn giản nhất trị mụn là dùng mật ong và sữa chua để trị. Lấy 1 thìa mật ong rừng nguyên chất và 1 thìa sữa chua không đường. Trộn đều 2 nguyên liệu trên và thoa đều hỗn hợp này lên mặt. Thư giãn trong vòng 15 phút rồi rửa sạch mặt lại bằng nước ấm. Dùng chiếc khăn mềm sạch và nhẹ nhàng lau khô da mặt. Kiên trì thực hiện với tần suất 2 lần/tuần để trị mụn, xóa thâm mụn.
Đối với mụn đầu đen, đầu trắng, mụn đỏ…có thể cắt đôi quả chanh, đổ lên bề mặt lát chanh một lớp mật ong và thêm 1 thìa cà phê đường nâu, sau đó mátxa miếng chanh trên mặt theo chiều kim đồng hồ lên vùng da bị mụn một cách nhẹ nhàng giúp lấy đi những tế bào chết và nhân mụn đầu đen, đầu trắng. Nên thực hiện một tuần 1-2 lần sẽ có hiệu quả. Nơi nào có dầu dừa thì lấy 1/2 chén dầu dừa cho qua lò vi sóng để làm ấm trước rối lấy 1/2 chén cà phê trộn lẫn. Sử dụng hỗn hợp này nhẹ nhàng mátxa khuôn mặt. Sau khi mátxa, để hỗn hợp trên mặt 5 phút cho ngấm rồi dùng nước lạnh để rửa sạch hoàn toàn. Lặp lại quy trình này mỗi tuần một lần.
Để chữa hiệu quả nhanh có thể dùng than hoạt tính và đất sét xanh. Trộn ½ thìa cà phê bột than hoạt tính, 1 thìa cà phê đất sét xanh, ½ thìa cà phê nước ấm với nhau. Trộn đều cho đến khi hỗn hợp mịn và không bị vón cục. Hỗn hợp này dùng để đắp mặt nạ rồi dùng bàn chải mát xa nhẹ nhàng, để hỗn hợp 10 phút trên mặt rồi rửa lại bằng nước lạnh. Làm cách này để giải phóng lỗ chân lông, tạo điều kiện cho bã nhỡn tiết hết, giảm mụn đáng kể.
BS Thy Ra (chuyên gia về da)
