Đây là một trong những phương pháp chữa ngoài của y học cổ truyền (ngoại trị) được tiến hành dưới sự chỉ đạo của lý luận Đông y, kết hợp tác dụng của hai liệu pháp: Thuỷ trị liệu và dược vật trị liệu.
Các bài thuốc tắm độc đáo
Trên cơ sở học thuyết Thiên nhân hợp nhất và nguyên tắc Nhân thời chế nghi của y học cổ truyền, tùy theo những phương thức và đặc điểm khác nhau nhằm đạt được hiệu quả cao nhất cho việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe, dự phòng tích cực bệnh tật và làm đẹp làn da cho con người. Dưỡng sinh tắm thuốc ngày Xuân đa phần là sử dụng hình thức toàn thân dược dục. Cách thức cụ thể là:
Cho các vị thuốc vào nồi (tốt nhất là nồi đất) cùng với một lượng nước vừa phải, đun to lửa cho sôi rồi sắc nhỏ lửa chừng 30 - 40 phút, cô lại còn chừng 1500 - 2000 ml là được. Khi tắm, pha thêm nước nóng sao cho nhiệt độ đạt khoảng 37 - 39oC, ngâm tắm toàn thân chừng 20 - 30 phút, mỗi ngày một lần.
Dưỡng da, cải thiện sức khỏe: Đậu xanh 20g, bách hợp 20g, băng phiến 10g, hoạt thạch 30g, bạch phụ tử 30g, bạch chỉ 30g, bạch đàn hương 30g, tùng hương 30g, sắc kỹ lấy dịch chiết pha chế thành nước để tắm ngâm toàn thân, mỗi ngày 1 lần. Công dụng: Cải thiện sức khỏe và dưỡng da.
 |
Dưỡng sinh tắm thuốc ngày Xuân để bảo vệ và nâng cao sức khỏe, dự phòng tích cực bệnh tật
Cảm mạo và bệnh lý ngoài da:Xương bồ 30g, đậu tương 30g, đậu đỏ 20g, tiểu hồi hương 10g, quán chúng 30g, phòng phong 20g, cúc hoa 30g, hồng hoa 20g, lá sen 30g, kinh giới tươi 30g, gừng tươi 10, sắc kỹ lấy dịch chiết pha chế thành nước để tắm ngâm toàn thân, mỗi ngày 1 lần. Công dụng: Dưỡng da, nâng cao sức khỏe, dự phòng tích cực cảm mạo và các bệnh lý ngoài da.
Da đẹp và khỏe: Rượu gạo 750ml hòa với nước ấm trong bồn rồi tắm ngâm toàn thân trong 20 phút. Công dụng: Làm da khỏe và đẹp. Cũng có thể thay rượu gạo bằng bia hoặc rượu vàng với liều lượng gấp ba.
Đẹp da và phòng cảm mạo: Hoa đào 50g, hoa phù dung 30g, kim ngân hoa 30g, hoa sen 30g, bạch chỉ 30g, xuyên khung 20g, sắc kỹ lấy dịch chiết pha chế thành nước để tắm ngâm toàn thân, mỗi ngày 1 lần. Công dụng: Làm khỏe và đẹp da, dự phòng cảm mạo ngày Xuân.
Tránh bệnh da liễu: Tỳ bà diệp 50g, cám gạo 50g, vỏ quýt 30g, địa phu tử 30g, tất cả tán vụ, cho vào túi vải rồi ngâm vào bồn chứa nước nóng, sau đó tắm ngân toàn thân, mỗi ngày 1 lần. Công dụng: Làm da khỏe và đẹp, dự phòng các bệnh lý da liễu.
Ngoài ra, kinh nghiệm dân gian còn dùng 1 cốc dấm chua hoặc một thìa canh mật ong hoặc vắt 2 quả chanh vào nước ấm để tắm ngâm toàn thân nhằm mục đích làm cho da khỏe và đẹp.
 |
Mùa Xuân phải dưỡng dương, nghĩa là phải làm cho khí dương trong cơ thể luôn được nuôi dưỡng đầy đủ và khoáng đạt
Dưỡng dương khai mở gân cốt
Theo phép dưỡng sinh của y học cổ truyền phương Đông, mùa Xuân thuộc dương, là thiếu dương trong dương. Đặc điểm của khí dương là thích tự do, thoải mái, muốn vươn lên trên và vượt ra ngoài, rất sợ bị áp bức và ức chế.
Vậy nên, mùa Xuân phải dưỡng dương, nghĩa là phải làm cho khí dương trong cơ thể luôn được nuôi dưỡng đầy đủ và khoáng đạt. Trong khung cảnh đất trời dâng đầy sức sống, vạn vật tràn lan tốt tươi, con người nên giữ cho tinh thần luôn thư thái, lạc quan, hết sức tránh buồn phiền, giận dữ; thể xác luôn thư giãn gân cốt, khai mở huyệt đạo, giãn nở lỗ chân lông, xoã tóc, nới đai, mặc đồ thoáng rộng, không nên đội mũ quá chật, không nên buộc tóc quá chặt, thường đi bách bộ ngoài sân để cho khí dương được tự do mà vươn trải, đặc biệt chú ý giữ thoáng vùng đầu vì đây là nơi dương khí hội tụ.
Trong phương pháp tắm thuốc ngày Xuân, cổ nhân cũng hết sức coi trọng vấn đề này với việc trọng dụng các phương thang dược dục có công dụng phương hương hóa trọc, khai thông dương khí.
Chẳng hạn, ngày Tết tắm bằng nước sắc của năm dược liệu có hương thơm là lan hương, kinh giới, linh lăng hương, bạch đàn hương và mộc hương. Sau khi tắm bằng loại nước này, toàn thân tỏa mùi thơm phức, tinh thần trở nên phấn chấn, cơ thể có khả năng phòng ngừa tích cực các bệnh lý ngoại cảm trong mùa Xuân.
Sang tháng hai nên lấy cây câu kỷ nấu lấy nước tắm ngâm có công dụng làm cho da dẻ sáng bóng, sắc mặt sáng tươi mà trẻ mãi. Sách Vân cập thất tiên (đời Tống) có viết: “Buổi sớm ngày Lập Xuân sắc ba vị là bạch chỉ, đào bì và thanh mộc hương lấy nước mà tắm thì cơ thể hết sức khỏe mạnh”. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, cả ba vị thuốc đều có tác dụng kháng khuẩn, tiêu viêm, làm thông thoáng đường hô hấp và dự phòng cảm cúm rất tốt.
Những người bị cao huyết áp, vữa xơ động mạch, suy mạch vành, u mạch máu, suy tim, tiền sử đã bị nhồi máu cơ tim, cơ địa dễ xuất huyết không nên tắm ngâm toàn thân trong dịch thuốc có nhiệt độ trên 39 độ C.
Phụ nữ đang hành kinh và người bị dị ứng với dịch thuốc thì không nên sử dụng.
Trước và sau bữa ăn ít nhất 30 phút không nên tắm ngâm toàn thân. Trước khi ngủ không nên dược dục toàn thân. Chú ý tránh tắm ngâm quá lâu để đề phòng cảm lạnh.
ThS.BS Hoàng Khánh Toàn (Nguyên chủ nhiệm khoa Đông Y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)
