Sử dụng lại đơn thuốc cũ, bệnh nhân 50 tuổi bị suy tuyến thượng thận

Nguy cơ phải cắt cụt chi và nhiều biến chứng đe dọa tính mạng

Bệnh nhân ngoài 50 tuổi bị bệnh vẩy nến, thay bằng việc đi khám định kỳ để điều chỉnh đơn thuốc, bà sử dụng 1 đơn bác sỹ kê cách đây 3 năm và mua đi mua lại tự điều trị. Hậu quả bà bị suy tuyến thượng thận, cộng với loét chân do phù nề, tích nước do lạm dụng thuốc có chứa corticoid dài ngày. Bệnh nhân có bệnh nền là tiểu đường, sau đó lại suy tuyến thượng thận đã khiến vết thương khó lành, nguy cơ phải cắt cụt chi.

Biến chứng nghiêm trọng nhất của suy thượng thận được gọi là cơn suy tuyến thượng thận cấp. Nếu không được điều trị ngay, cơn suy thượng thận có thể gây tử vong. Cơ thể cần nhiều cortisol hơn bình thường trong thời gian căng thẳng về thể chất như bệnh tật, chấn thương nghiêm trọng hoặc phẫu thuật. Việc thiếu cortisol nghiêm trọng vào những thời điểm này có thể gây ra huyết áp thấp, đường huyết thấp, natri máu thấp và kali máu cao đe dọa tính mạng.

Bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận cấp do dùng lại đơn thuốc cũ

Nhiều người thường tùy ý dùng corticoid trong điều trị bệnh, đặc biệt bệnh xương khớp, vẩy nến nên dễ gây suy tuyến thượng thận thứ phát. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc có chứa corticoid điều trị bệnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Suy thượng thận do điều trị glucocorticoid là nguyên nhân thường gặp nhất trong các nguyên nhân suy thượng thận thứ phát, xảy ra do glucocorticoid ức chế vùng hạ đồi tuyến yên làm giảm tiết ACTH.

Nguyên nhân do dùng glucocorticoid kéo dài: prednisolon, hydrocortisol, dexamethason… loại glucocorticoid hít, tiêm khớp, tiêm bắp bị sử dụng quá mức; glucocorticoid được trộn trong thuốc gia truyền, thuốc đông y, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc xuất xứ…

Tương tự như hội chứng Cushing thực sự do tuyến thượng thận bài tiết glucocorticoid quá mức, nếu dùng thuốc corticoid liều cao và dài ngày, người bệnh cũng có các triệu chứng điển hình như rậm lông, tăng cân, mặt tròn, béo trung tâm, tích tụ mỡ ở vùng cổ, sau gáy, mặt tròn đỏ, da mỏng, rạn da, yếu cơ gốc chi, đi lại khó khăn.

Khi bị tổn thương da sẽ thấy vết thương khó lành; đi khám còn phát hiện ra huyết áp tăng cao khó kiểm soát hay rối loạn dung nạp đường huyết. Một số trường hợp còn bị rối loạn tâm thần, kích động, không kiểm soát hành vi, nhất là khi dùng corticoid ở trẻ nhỏ hay người lớn tuổi.

Nguy cơ phải cắt cụt chi vì vết thương khó lành - Ảnh BVCC

Nếu ngừng thuốc đột ngột người bệnh sẽ có biểu hiện của hội chứng cai thuốc như khó chịu, mệt mỏi, uể oải liên tục, thiếu sức sống, chán ăn, đau nhức cơ xương khớp...

Thậm chí, ở một số bệnh nhân đã dùng liều rất cao và kéo dài, khi ngưng cung cấp corticoid, tình trạng huyết động cũng sẽ bị ảnh hưởng, trụy mạch và tuần hoàn, dễ nguy kịch đến tính mạng. Nên việc điều trị cai glucocorticoid cần có bác sĩ lên kế hoạch cai thuốc.

Các bác sĩ bệnh viện nội tiết trung ương cảnh báo, suy thượng thận do dùng corticoid là một tình trạng đáng báo động trong cộng đồng, gây suy mòn sức khỏe về lâu dài.

Việc phòng tránh vẫn luôn đóng vai trò quan trọng nhất. Người bệnh chỉ được kê toa sử dụng corticoid đúng chỉ định, tuân thủ liều và lượng, tránh lạm dụng. Các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Tuyệt đối không được tự ý dùng các loại thuốc lưu hành trên thị trường mà không rõ xuất xứ, nguồn gốc, vừa không giúp điều trị bệnh, vừa có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe.

Dấu hiệu bệnh suy thượng thận cần chú ý

Suy thượng thận sẽ gây ra những rối loạn trong chuyển hóa cơ bản trong cơ thể, ảnh hưởng đến sự điều hòa đường huyết, huyết áp... Do đó, chúng ta cần biết triệu chứng của suy thượng thận để phát hiện sớm và điều trị.

Cơn suy tuyến thượng thận dễ tử vong - Ảnh BVCC

Suy tuyến thượng thận mạn là tình trạng giảm hormon glucocorticoid hoặc mineralocorticoid hoặc giảm cả hai, do nhiều nguyên nhân gây ra. Bệnh xảy ra từ từ trong thời gian dài mới bộc lộ triệu chứng. Người bệnh cần lưu ý trước các dấu hiệu sau:

Mệt mỏi: triệu chứng xuất hiện sớm nhất, làm bệnh nhân rất bi quan. Mệt càng tăng dần làm bệnh nhân cảm thấy chán ăn, giảm cân.

Trên da: sắc tố da melatonin bị tích tụ lại trong lớp nhú của da và niêm mạc, gây sạm da từng vùng hay toàn thân, xuất hiện sớm và có giá trị trong chẩn đoán nhất. Sạm da ở những vùng như:

Trên hệ tiêu hóa: buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, táo bón, đau bụng.

Trên hệ tim mạch: hạ huyết áp, giảm thể tích tuần hoàn, hạ huyết áp tư thế, mạch nhỏ khó bắt, tiếng tim mờ. Trong suy thượng thận cấp có thể gây choáng trụy tim mạch.

Trên chuyển hóa: hạ đường huyết, giảm Na huyết, tăng Kali huyết, tăng Canxi huyết, tăng Ure, tăng Creatinin.

Trên thần kinh cơ: yếu cơ, mệt mỏi, đau cơ, đau khớp, đau lưng, chậm phát triển trí não, chậm chạp, trầm cảm.

Trên hệ tạo máu: giảm tạo hồng cầu gây thiếu máu thiếu sắt, giảm bạch cầu đa nhân trung tính, tăng bạch cầu ái toan.

Về sinh lý: Nữ rối loạn kinh nguyệt, mất kinh; nam giới thường bị bất lực sinh lý.