Nút mạch điều trị thông động mạch cảnh xoang hang hiếm gặp

Phát hiện bất thường tổn thương hiếm gặp

ThS.BSNT Hoàng Thanh Tùng, Khoa Mắt, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, bệnh viện vừa điều trị cho một ca bệnh thông động mạch cảnh xoang hang do vỡ động mạch sinh ba một bên gây biểu hiện ở cả hai mắt.

Biểu hiện bệnh ở mắt của bệnh nhân trước và sau can thiệp.

Bệnh nhân nữ 40 tuổi, xuất hiện nhìn đôi, nhức, đỏ mắt phải sau sang chấn nhẹ vào vùng đầu. Bệnh nhân đã đi khám ở nhiều nơi đều được chẩn đoán và điều trị theo hướng viêm kết mạc nhưng không đỡ. Khi bệnh nhân đến khám ở Khoa Mắt, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội thì bệnh đã trải qua nhiều tháng nên đã xuất hiện các triệu chứng thị giác nặng.

Trên lâm sàng ghi nhận ở mắt phải bệnh nhân có lồi nhẹ, tăng nhãn áp, cương tụ kết mạc, giãn tĩnh mạch thượng củng mạc, đồng tử kích thước bình thường phản xạ dương tính, bên trong nhãn cầu không phát hiện gì bất thường, không sụp mi và không có các dấu hiệu thần kinh khu trú khác. Mắt trái bình thường. Sơ bộ chẩn đoán trên lâm sàng theo dõi thông động mạch cảnh xoang hang phải.

Dưới sự chỉ đạo của PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh nhân được hội chẩn với TS.BSNT Nguyễn Ngọc Cương, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh để thực hiện các thăm dò chuyên sâu. Kết quả siêu âm, chụp cộng hưởng từ, chụp mạch số hoá xoá nền cho kết quả: bệnh nhân có một bất thường bẩm sinh hiếm gặp là tồn tại một nhánh động mạch ở trong não nối thông giữa động mạch cảnh và động mạch thân nền.

Ca nút thông động mạch cảnh sinh ba cho bệnh nhân tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Đây là động mạch sinh ba, vốn là một động mạch có ở kỳ bào thai và phải mất đi sau khi sinh ra. Một điều hy hữu nữa là qua chấn thương, động mạch sinh ba bị rách và thay vì chảy máu vào não thì lại chảy máu vào tĩnh mạch và gây biểu hiện ở mắt. Khi chẩn đoán chính xác nguyên nhân, bệnh nhân nhân được điều trị bằng can thiệp nút mạch. 

Trên thế giới đã ghi nhận các trường hợp vỡ động mạch sinh ba gây triệu chứng cùng bên hoặc tồn tại động mạch sinh ba hai bên biểu hiện triệu chứng một bên nhưng chưa từng ghi nhận trường hợp nào vỡ động mạch sinh ba một bên nhưng biểu hiện triệu chứng của mắt bên đối diện.

Do tính độc đáo và hiếm gặp của trường hợp bệnh, toàn bộ quá trình chẩn đoán, can thiệp và theo dõi điều trị đã được tổng kết và được công bố dưới dạng báo cáo ca lâm sàng trên Tạp chí Journal of Neuro-Ophthalmology của Hiệp hội Thần kinh Nhãn khoa Bắc Mỹ.

Đỏ, lồi, đau nhức mắt sau chấn thương cần nghĩ tới thông động mạch cảnh xoang hang

ThS.BSNT Hoàng Thanh Tùng cảnh báo, thông động mạch cảnh xoang hang do vỡ động mạch sinh ba là trường hợp hiếm gặp, nhưng do rách động mạch cảnh trong sau chấn thương vùng đầu cổ lại có xu hướng phổ biến hơn.

Hình ảnh tổn thương trước và sau nút.

Ở vùng nền sọ, có hai xoang tĩnh mạch hang bao bọc hai động mạch cảnh ngay khi động mạch này đi vào trong sọ. Khi hình thành dòng máu thông giữa động mạch cảnh với xoang hang thì gọi là rò động mạch cảnh - xoang hang. Bình thường tĩnh mạch mắt đổ vào xoang hang nhưng khi có rò động tĩnh mạch, áp lực dòng chảy trong xoang hang lớn làm cho dòng chảy tĩnh mạch ngược trở lại mắt dẫn đến tình trạng lồi mắt, đỏ mắt do giãn các mạch máu kết mạc.

Bệnh nhân thường đến khám chuyên khoa mắt đầu tiên nhưng có thể bị bỏ sót ở giai đoạn sớm và điều trị theo hướng viêm kết mạc. Hậu quả là  bệnh có thể gây  những tổn thương khó hồi phục tại mắt và hệ thần kinh trung ương.

Hiện nay, điều trị rò động mạch cảnh xoang hang là một thủ thuật can thiệp tối thiểu. Người bệnh chỉ phải gây tê, bác sĩ đưa ống thông có gắn vật liệu nút qua động mạch đùi lên đến nền sọ để nút lỗ thông. Bệnh nhân khỏi bệnh và ra viện sau 2 - 3 ngày.

Vì vậy, ThS.BSNT Hoàng Thanh Tùng khuyên, người bệnh bị lồi mắt, đỏ mắt lâu ngày sau chấn thương điều trị thuốc không khỏi cần đi khám sớm để loại trừ bệnh thông động mạch cảnh xoang hang, tránh để lâu gây biến chứng nặng nề..