Giun đất ở Việt Nam nhỏ hơn nhiều so với những loài giun đất khác trên toàn thế giới
Chú giun đất tên Dave dài 40cm cư ngụ trong một vườn rau ở Widnes, Cheshire đã được Bảo Tàng Lịch Sử Tự nhiên ở London xác nhận là con giun đất dài nhất nước Anh từ trước đến giờ.
Nhưng so với nhiều loài giun khác trên thế giới, Dave vẫn còn rất bình thường. Có những loài như giun khổng lồ châu Phi (Microchaetus rappi) dài hơn 2m hoặc giun Gippsland rất hiếm ở Úc (Megascolides australis) dài từ 1 - 3m và có đường kính khoảng 4cm.
Trên thực tế, việc đo kích cỡ của một con giun đất gặp nhiều khó khăn vì cơ thể mềm nhũn của chúng có thể co giãn một cách tùy ý. Trong lúc đo, nếu không cẩn thận, người ta có thể vô ý làm căng quá mức, dẫn đến việc kích thước của chúng trở nên sai lệch.
 |
Giun đất có khả năng... giường chiếu cực kỳ bá đạo
Khi nói về sức chịu đựng trong "chuyện ấy", con người và các loài động vật khác chắc chắn thua xa giun đất. Loài giun sinh sống trên khắp thế giới như Lumbricus terrestris có thể "làm việc" trong suốt hơn ba tiếng đồng hồ mỗi lần thăng hoa.
Một nghiên cứu về hành vi sinh sản của giun vào năm 1997 thì mỗi lần muốn tán tỉnh nhau, chúng lại tìm đến hang của nửa còn lại, đôi khi đến lần thứ 17 thì mới "đổ".
Đối với một loài bò chậm chạp như giun thì việc đi tán tỉnh nhiều lần như vậy có vẻ thật tốn sức. Nhưng khi đã "vào trận", ta mới biết giun có chịu đựng "khủng" tới cỡ nào.
Sau khi đã tận mắt chứng kiến và quay phim lại, các nhà khoa học xác nhận rằng, một trận "mây mưa" của giun trung bình có thể kéo dài từ 69 cho đến 200 phút.
Giun đất có thể xây nhà trên một vùng đất rộng lớn
Như ta đã biết, giun đất nổi tiếng có tác dụng làm tơi xốp, giữ ẩm và thông thoáng đất. Nhưng ở Nam Mỹ, còn có một loài giun có khả năng tạo nên hàng loạt những ụ đất trông rất bắt mắt.
Đó chính là loài Andiorrhinus có chiều dài hơn 1m đang sống tại đây. Những ụ đất xanh và các hố sâu được bố trí một cách chằng chịt, trải dài nhiều km vuông chính là "thành quả" của chúng.
 |
Cách xây ụ đất của loài giun này khá kỳ lạ: trải qua nhiều thập kỷ, chúng đã gắn bó với thói quen ăn uống đầy kham khổ trong các hố ngập nước. Và khi ăn xong, chúng lại "giải quyết" tại chỗ luôn.
Dần dần, chất thải của chúng tích tụ thành các ụ đất rất lớn, có đường kính khoảng 5m và chiều cao trung bình là 2m. Khi một cá thể chết, cá thể khác lại thừa kế và phát triển những ụ đất đó, cùng với sự giúp đỡ của các loài giun khác đất này.
Giun sống theo tập thể
Theo một nghiên cứu vào năm 2010, giun đất sử dụng các cơ quan thụ cảm để liên lạc và thống nhất hành động với nhau. Bằng cách đó, chúng có thể tạo thành đàn và di chuyển theo cùng một hướng.
Tập tính này thể hiện rất rõ ở loài giun Eisenia fetida có nguồn gốc từ châu Âu. Nhờ khả năng tiết ra chất lỏng có đặc tính chống vi khuẩn trong đất, chúng có thể tập hợp lại và tạo nên một lớp bảo vệ chắc chắn hơn.
Loài vật vô hại và có khá nhiều lợi ích
Giun đất có cơ thể hình ống và bên ngoài chia thành các phân đoạn tương ứng với các phân đoạn bên trong. Để di chuyển, trước tiên, giun đất phải mở rộng phần trước của cơ thể bằng cách sử dụng cơ bắp. Khi phần trước dài ra, một cấu trúc giống như lông cứng (được gọi là setae) sẽ thò ra khỏi phần trước của giun đất và cắm vào đất. Khi đó, setae hoạt động như một loại móc giúp giun kéo phần sau của cơ thể về phía trước.
Sau khi phần sau của cơ thể di chuyển về phía trước, giun đất sẽ thu các setae ở phần trước lại và cắm setae từ phần sau vào đất. Bằng cách này, setae từ phần sau sẽ hoạt động như một loại móc giúp giun đẩy phần trước của cơ thể về phía trước. Quá trình này được lặp lại liên tục để giun đất di chuyển. Như vậy, giun đất di chuyển trong lòng đất nhờ vào sự mở rộng và thu hẹp của cơ thể kết hợp với việc sử dụng setae và cả cơ thể.
Ngoài ra, giun đất có khả năng ăn các loại mùn hữu cơ như thực vật, động vật nguyên sinh, ấu trùng, tuyến trùng, vi khuẩn, nấm và vi sinh vật khác. Chúng có cơ thể dài, đối xứng hai bên và có khoang cơ thể chính. Mình giun có chất nhờn và da mỏng, giúp chúng di chuyển dễ dàng trong đất. Mắt của giun giảm kích thước và thích nghi với cuộc sống trong đất.
Giun đất có tác dụng quan trọng với đất và cây trồng. Chúng giúp làm cho đất tơi xốp và cải thiện khả năng giữ nước trong đất. Đồng thời, sự hiện diện của giun đất trong đất tạo ra khoảng trống giúp rễ cây tiếp xúc với oxy nhiều hơn. Phân của giun đất cũng là một loại phân bón tự nhiên tốt cho cây trồng và có thể giúp cây tránh được một số sâu bọ có hại.
