Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc

Gần 60 năm gắn bó với nghề, ông Phùng Đình Giáp là nghệ nhân cuối cùng nặng lòng với nghề nặn phỗng đất dân gian, vẫn hàng ngày miệt mài giữ gìn truyền thống.

<div> <p style="text-align: center;"><em><img alt="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp với gần 60 năm làm nghề phỗng đất vẫn luôn đau đáu với nghề truyền thống của cha ông. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+) " src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap1.jpg" /></em></p> <div style="text-align: center;"><em>Nghệ nh&acirc;n Ph&ugrave;ng Đ&igrave;nh Gi&aacute;p với gần 60 năm l&agrave;m nghề phỗng đất vẫn lu&ocirc;n đau đ&aacute;u với nghề truyền thống của cha &ocirc;ng. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+)</em></div> <p style="text-align: justify;">Th&ocirc;n Đ&ocirc;ng Kh&ecirc; (x&atilde; Song Hồ, Thuận Th&agrave;nh, Bắc Ninh) từng một thời nhộn nhịp với nghề l&agrave;m phỗng đất truyền thống giờ đ&acirc;y đ&atilde; chuyển m&igrave;nh trở th&agrave;nh &quot;xưởng&quot; v&agrave;ng m&atilde; lớn của cả nước. Chỉ c&ograve;n đ&oacute; một người đ&agrave;n &ocirc;ng h&agrave;ng ng&agrave;y vẫn miệt m&agrave;i giữ g&igrave;n truyền thống qu&yacute; b&aacute;u của cha &ocirc;ng. &nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">Đ&oacute; l&agrave; vợ chồng &ocirc;ng Ph&ugrave;ng Đ&igrave;nh Gi&aacute;p, nghệ nh&acirc;n cuối c&ugrave;ng c&ograve;n một l&ograve;ng với nghề nặn phỗng đất d&acirc;n gian.</p> <p style="text-align: justify;">Bắt đầu với nghề từ khi c&ograve;n học tiểu học, cũng như cha &ocirc;ng ng&agrave;y xưa, &ocirc;ng Gi&aacute;p kh&ocirc;ng biết nghề n&agrave;y xuất ph&aacute;t từ đ&acirc;u, c&oacute; từ bao giờ. &Ocirc;ng chỉ biết rằng &ldquo;Cha &ocirc;ng &ocirc;ng l&agrave;m, &ocirc;ng cũng l&agrave;m, l&agrave;m đến khi n&agrave;o đ&ocirc;i tay n&agrave;y kh&ocirc;ng thể nặn đất t&ocirc; m&agrave;u nữa th&igrave; th&ocirc;i.&rdquo;</p> <div style="text-align: center;"><em><img alt="Nghe nhan Phung Dinh Giap: Nguoi giu hon phong dat Kinh Bac hinh anh 1" src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap.jpg" title="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc hình ảnh 1" /><span>Bộ phỗng đất truyền thống với 5 h&igrave;nh tượng : chim, r&ugrave;a, em b&eacute;, người gi&agrave; v&agrave; &ocirc;ng sư đứng. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+) </span></em></div> <p style="text-align: justify;"><strong>Kỹ nghệ l&agrave;m phỗng đất</strong></p> <p style="text-align: justify;">Ngơi c&ocirc;ng việc, &ocirc;ng Gi&aacute;p kể rằng, trước kia cứ mỗi độ Trung Thu, cả ng&ocirc;i l&agrave;ng lại rộn r&agrave;ng với tiếng gi&atilde; ch&agrave;y đập bột. Khu chợ nhỏ b&ecirc;n bờ s&ocirc;ng Đuống lại được t&ocirc; điểm bởi những sắc m&agrave;u&nbsp; rực rỡ của những &ocirc;ng phỗng đất truyền thống.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">&Ocirc;ng bảo, bộ phỗng đất truyền thống gồm năm h&igrave;nh: Con chim bay tr&ecirc;n trời thể hiện cho kh&aacute;t vọng ho&agrave; b&igrave;nh, con r&ugrave;a gắn liền với biển cả bao tượng trưng cho sự mạnh mẽ của sinh vật b&eacute; nhỏ trong kh&ocirc;ng gian rộng lớn, em b&eacute; &ocirc;m b&ocirc;ng hoa đại diện cho thế hệ con ch&aacute;u, &ocirc;ng phỗng đứng l&agrave; đại diện của thế hệ người gi&agrave; v&agrave; ở giữa hai bức phỗng l&agrave; h&igrave;nh phỗng &ocirc;ng sư tượng trưng cho lương t&acirc;m, đạo đức.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">Theo thời gian, việc l&agrave;m phỗng đất kh&ocirc;ng thể để đ&aacute;p ứng nhu cầu kinh tế. V&igrave; thế m&agrave; kh&ocirc;ng chỉ những người lớn bỏ nghề l&agrave;m phỗng đất truyền thống sang l&agrave;m v&agrave;ng m&atilde;. Phỗng đất từ đ&oacute; dường như đ&atilde; kh&ocirc;ng c&ograve;n l&agrave; thứ đồ chơi d&acirc;n gian Việt Nam bị l&atilde;ng qu&ecirc;n mỗi độ trăng rằm.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">Dẫu biết rằng nếu theo nghề chắc chắn sẽ kh&ocirc;ng thể đ&aacute;p ứng đủ kinh tế gia đ&igrave;nh, mặc cho h&agrave;ng x&oacute;m l&aacute;ng giềng c&oacute; bỏ nghề theo việc kh&aacute;c, &ocirc;ng Gi&aacute;p vẫn h&agrave;ng ng&agrave;y tiếp tục giữ g&igrave;n một phần văn ho&aacute; qu&ecirc; hương.</p> <div style="text-align: center;"><em><img alt="Nghe nhan Phung Dinh Giap: Nguoi giu hon phong dat Kinh Bac hinh anh 2" src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap6.jpg" title="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc hình ảnh 2" />Nghệ nh&acirc;n Ph&ugrave;ng Đ&igrave;nh Gi&aacute;p với gần 60 năm l&agrave;m nghề phỗng đất ở Kinh Bắc. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+)</em></div> <p style="text-align: justify;">&Ocirc;ng Gi&aacute;p cho hay qu&aacute; tr&igrave;nh lấy nguy&ecirc;n liệu b&acirc;y giờ kh&oacute; khăn hơn trước. Thay v&igrave; đ&agrave;o giếng t&iacute;ch đất như ng&agrave;y xưa, b&acirc;y giờ &ocirc;ng phải đ&agrave;o ao, bờ, ruộng để thu được về đất th&oacute;, một nguy&ecirc;n liệu cực k&igrave; quan trọng trong qu&aacute; tr&igrave;nh l&agrave;m phỗng.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">Đất phải được đ&agrave;o từ độ s&acirc;u từ 2,5-3m. Sau đ&oacute; đem phơi kh&ocirc;, cho v&agrave;o cối gi&atilde; th&agrave;nh bột, s&agrave;ng đến khi c&oacute; độ mịn m&agrave;u x&aacute;m nhạt. Một nguy&ecirc;n liệu quan trọng song song với đất l&agrave; bột giấy. Giấy bản được ng&acirc;m trong nước cho đến khi mủn ho&agrave;n to&agrave;n sẽ được trộn với đất th&oacute;, d&ugrave;ng ch&agrave;y đập rồi trộn đều cho đến khi hỗn hợp c&oacute; độ mịn, v&acirc;n tr&ecirc;n tay m&agrave; kh&ocirc;ng bị d&iacute;nh th&igrave; bột đạt y&ecirc;u cầu. Hỗn hợp sau đ&oacute; sẽ được &ocirc;ng Gi&aacute;p l&agrave;m n&ecirc;n những tượng phỗng tinh xảo với những hoa văn cầu k&igrave; đ&ograve;i hỏi sự tỉ mỉ của đ&ocirc;i b&agrave;n tay.&nbsp;</p> <div style="text-align: center;"><em><img alt="Nghe nhan Phung Dinh Giap: Nguoi giu hon phong dat Kinh Bac hinh anh 3" src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap5.jpg" title="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc hình ảnh 3" /><span>Bộ phỗng &ocirc;ng Thần giữ đất v&agrave; Thần giữ tiền. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+) </span></em></div> <p style="text-align: justify;">Qu&aacute; tr&igrave;nh nặn đ&ograve;i hỏi sự trau chuốt, cẩn thận để giữ được n&eacute;t mềm mại của tượng phỗng. Khi đ&atilde; th&agrave;nh h&igrave;nh, phỗng được đem phơi kh&ocirc; dưới nắng rồi phết l&ecirc;n hỗn hợp hồ điệp trắng v&agrave; hồ nước pha theo tỉ lệ chuẩn, sau đ&oacute; vẽ l&ecirc;n những m&agrave;u sắc truyền thống gần gũi với con người...</p> <p style="text-align: justify;">Bởi lẽ v&igrave; mất nhiều thời gian v&agrave; tốn nhiều c&ocirc;ng đoạn lại kh&ocirc;ng đem lại gi&aacute; trị cao n&ecirc;n ba người con trai của &ocirc;ng đều kh&ocirc;ng theo nghiệp cha m&agrave; như bao người d&acirc;n l&agrave;ng kh&aacute;c, họ chọn l&agrave;m v&agrave;ng m&atilde; l&agrave; nghề ph&aacute;t triển kinh tế gia đ&igrave;nh.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Phỗng đất sẽ c&ograve;n m&atilde;i với thời gian</strong></p> <p style="text-align: justify;">D&acirc;n l&agrave;ng bỏ nghề, con ch&aacute;u cũng kh&ocirc;ng theo nghề l&agrave; nỗi niềm canh c&aacute;nh đi theo &ocirc;ng Gi&aacute;p suốt nhiều năm qua. Ng&agrave;y trước, hai vợ chồng &ocirc;ng Gi&aacute;p từng đem phỗng ra H&agrave; Nội để b&aacute;n, đem đến hội chợ để trưng b&agrave;y nhưng cũng kh&ocirc;ng thể quảng b&aacute; được m&oacute;n đồ chơi n&agrave;y. Mọi người chỉ truyền miệng nhau n&ecirc;n phỗng đất cũng chỉ l&agrave; một thứ g&igrave; đ&oacute; được mọi người nghe qua rồi dần dần lại đi v&agrave;o qu&ecirc;n l&atilde;ng.</p> <p style="text-align: justify;">Phỗng đất được &iacute;t người biết đến, lũ trẻ con cũng đang th&iacute;ch th&uacute; với những m&oacute;n đồ chơi hiện đại bắt mắt n&ecirc;n mỗi năm hai vợ chồng &ocirc;ng chỉ l&agrave;m phỗng v&agrave;o đợt rằm Trung thu.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">B&agrave; Nguyễn Thị Điểu-vợ &ocirc;ng Gi&aacute;p nhớ lại: &ldquo;Mấy năm gần đ&acirc;y, khi phố cổ Ph&ugrave;ng Hưng bắt đầu đi v&agrave;o hoạt động, phỗng đất l&agrave;ng Hồ c&oacute; cơ hội được truyền b&aacute; ra b&ecirc;n ngo&agrave;i nhiều hơn, nỗi đau đ&aacute;u trong l&ograve;ng &ocirc;ng ấy phần n&agrave;o đ&atilde; được ngu&ocirc;i ngoai khi người d&acirc;n bắt đầu t&igrave;m lại những gi&aacute; trị truyền thống xưa cũ.&rdquo;</p> <p style="text-align: justify;">C&oacute; cơ hội đưa nền văn ho&aacute; d&acirc;n gian tiếp x&uacute;c với văn ho&aacute; hiện đại, &ocirc;ng Gi&aacute;p đ&atilde; r&uacute;t kinh nghiệm, s&aacute;ng tạo th&ecirc;m nhiều h&igrave;nh tượng phỗng mới để đ&aacute;p ứng nhu cầu thị hiếu của mọi người. Nhờ vậy m&agrave; b&acirc;y giờ, hai vợ chồng &ocirc;ng quyết định l&agrave;m phỗng quanh năm.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">&ldquo;Giờ hai vợ chồng t&ocirc;i gi&agrave; rồi, con ch&aacute;u cũng đ&atilde; lớn cả, m&igrave;nh l&agrave;m cho vui, c&aacute;i nghề n&oacute; đ&atilde; ngấm v&agrave;o m&aacute;u, vừa l&agrave; t&igrave;nh cảm vừa c&oacute; thể giữ g&igrave;n n&eacute;t văn ho&aacute; qu&ecirc; nh&agrave;,&rdquo; &ocirc;ng Gi&aacute;p ngậm ng&ugrave;i n&oacute;i.&nbsp;</p> <p style="text-align: justify;">Nhờ sự truyền b&aacute; rộng r&atilde;i v&agrave; li&ecirc;n tục s&aacute;ng tạo ra những mẫu phỗng mới, nhiều c&ocirc;ng ty, tổ chức đ&atilde; về thăm Đ&ocirc;ng Kh&ecirc;, t&igrave;m hiểu m&oacute;n đồ chơi d&acirc;n gian tuy l&acirc;u đời m&agrave; lại lạ lẫm l&agrave; niềm vui lớn sau suốt mấy chục năm theo nghề.</p> <p style="text-align: justify;">Trong k&yacute; ức của &ocirc;ng Gi&aacute;p, chiếc b&agrave;n t&iacute;nh gảy tay được nặn n&ecirc;n từ đất th&oacute; nhận được điểm 10 của c&ocirc; gi&aacute;o l&agrave; kỷ niệm đi theo &ocirc;ng suốt từ khi mới bắt đầu l&agrave;m bạn với đất v&agrave; m&agrave;u. Đ&oacute; cũng ch&iacute;nh l&agrave; khởi nguồn của cuốn sổ m&agrave; &ocirc;ng vẫn chăm chỉ viết v&agrave;o mỗi khi c&oacute; kh&aacute;ch đến chơi nh&agrave; t&igrave;m hiểu về phỗng đất truyền thống.&nbsp;</p> <div style="text-align: center;"><em><img alt="Nghe nhan Phung Dinh Giap: Nguoi giu hon phong dat Kinh Bac hinh anh 4" src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap2.jpg" title="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc hình ảnh 4" /><span>&Ocirc;ng Gi&aacute;p kh&ocirc;ng bao giờ qu&ecirc;n xin th&ocirc;ng tin của những vị kh&aacute;ch gh&eacute; thăm nh&agrave; rồi ghi lại v&agrave;o cuốn sổ nhỏ. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+)&nbsp;</span></em></div> <p style="text-align: justify;">Chậm r&atilde;i lật từng trang sổ hoen ố bởi thời gian, &ocirc;ng Gi&aacute;p vẫn nhớ vẹn nguy&ecirc;n từng kỷ niệm khi kh&aacute;ch đến thăm nh&agrave;. Cuốn sổ kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; kỉ niệm, l&agrave; nhật k&yacute; m&agrave; c&ograve;n l&agrave; th&agrave;nh quả của sự cần mẫn giữ nghề suốt hơn nửa thế kỷ.</p> <p style="text-align: justify;">Theo giời gian, những &ocirc;ng phỗng rực rỡ sắc m&agrave;u kh&ocirc;ng chỉ được lan truyền, quảng b&aacute; rộng r&atilde;i, m&agrave; ngay tại ch&iacute;nh ng&ocirc;i l&agrave;ng của &ocirc;ng, nơi dường như phỗng đất đ&atilde; đang dần mất đi chỗ đứng, lại được những người h&agrave;ng x&oacute;m đặt về cho con ch&aacute;u mỗi dịp Trung thu đến. Bởi c&oacute; lẽ, d&ugrave; kh&ocirc;ng theo nghề nhưng họ vẫn muốn con ch&aacute;u m&igrave;nh biết đến truyền thống của cha &ocirc;ng.</p> <p style="text-align: justify;">Biết đ&acirc;u đ&oacute;, mai n&agrave;y th&ocirc;n Đ&ocirc;ng Kh&ecirc;&nbsp;lại rộn r&atilde; tiếng ch&agrave;y cối gi&atilde; bột, rực rỡ những sắc m&agrave;u hồng xanh đỏ v&agrave;ng.</p> <p style="text-align: justify;">Chỉ cần c&oacute; một v&agrave;i người lớp trẻ thay cha &ocirc;ng tiếp nối văn h&oacute;a truyền thống cũng đ&atilde; l&agrave; niềm hạnh ph&uacute;c lớn đối với người nghệ nh&acirc;n gi&agrave;./.</p> <div style="text-align: center;"><img alt="Nghe nhan Phung Dinh Giap: Nguoi giu hon phong dat Kinh Bac hinh anh 5" src="https://khds.1cdn.vn/2020/07/14/cdnimg-vietnamplus-vn_vnp_nghenhanphungdinhgiap7.jpg" title="Nghệ nhân Phùng Đình Giáp: Người giữ hồn phỗng đất Kinh Bắc hình ảnh 5" /><em><span>Ngo&agrave;i cuốn sổ nhỏ, chiếc điện thoại cũng l&agrave; một trong những c&ocirc;ng cụ để &ocirc;ng Gi&aacute;p lưu lại kỉ niệm mỗi lần đi dạy nặn phỗng đất. (Ảnh: Diệp Anh/Vietnam+)&nbsp;</span></em></div> <div>&nbsp;</div> </div> <p>&nbsp;</p>

Theo www.vietnamplus.vn
back to top