Dân gian có câu "Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng", bởi đây là một trong những ngày lễ quan trọng của dịp đầu năm mới, là thời điểm Phật giáng lâm, thích hợp lễ cầu an, cúng sao giải hạn...
Với người Việt, Rằm tháng Giêng là ngày lễ quan trọng, chính thức khép lại những ngày Tết Nguyên đán. Trong ngày này, nhiều gia đình thường lên chùa cầu an, cúng sao giải hạn, mọi nhà đều thắp hương và làm cơm cúng gia tiên, thần linh để tri ân và cầu mong một năm mới an lành, may mắn.
Ngày nay nhiều vùng nông thôn bà con ăn cỗ Rằm tháng Giêng còn to hơn cỗ Tết.
Chuẩn bị đồ cúng dâng thế nào?
Theo chuyên gia phong thủy Tam Sư, nhà có ban thờ Phật thì sẽ chuẩn bị mâm lễ gồm: hương, hoa, quả tươi, đèn (nến), xôi, oản… Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của những màu sắc tượng trưng cho ngũ hành. Các gia chủ nên tụng kinh Dược Sư để cầu bình an cho gia đạo cả năm. Nếu không tụng kinh được thì có thể dâng hương và tụng đọc bài khấn trong sách hướng dẫn khấn vái (có bán ở các cửa hàng bán đồ lễ).
Tại bàn thờ Gia Tiên, gia chủ có thể cúng chay hoặc mặn đều được. Theo tập tục, các gia đình thường cúng lễ mặn bao gồm: Hương thơm; Hoa tươi (hoa cúc vàng); Trầu 3 lá, cau 3 quả cành đẹp và dài (chỉ được xé cành cau, kiêng dùng dao kéo cắt);
Đĩa ngũ quả (5 loại quả, mỗi quả 1 màu); 1 bao thuốc lá, 1 gói chè (loại 1 lạng/gói), 1 chén rượu, 1 chén trà (khô), 1 chén nước, 1 chén gạo, 1 chén muối; 1 đĩa to bánh kẹo các loại; 1 đĩa xôi trắng (hoặc đỏ); 1 con gà luộc; Tiền vàng mã (xưa các cụ dùng 5 đinh tiền vàng lễ, mỗi đinh gồm 10 lễ).
Mâm lễ gia tiên có thể dâng các món mặn nhưng đặc biệt phải có bánh trôi (chè trôi nước), với ý nghĩa Tết Nguyên tiêu mong muốn mọi việc cả năm được hanh thông, trôi chảy.
Vào những ngày rằm, các gia chủ thường thắp 3 nén nhang. Bởi 3 nén nhang mang lại ý nghĩa: tâm nhang (lòng thành gia chủ), giới nhang (vâng theo lời răn dạy của Đức Phật) và định nhang (tuyệt đối không thay lòng đổi dạ).
Con số 3 thì có nhiều quan niệm khác nhau: đó có thể là Tam bảo (Phật – Pháp – Tăng), Tam giới (Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới), Tam thời (Quá khứ – Hiện tại – Vị lai), Tam vô lậu học (Giới – Định – Tuệ).
Một số lưu ý khi thắp hương
Hàng ngày thắp 1 nén hương, được gọi là Bình An hương, thường là thờ cúng Thần linh trong nhà. Chỉ cầu người nhà bình an, mọi việc thuận lợi, sáng tối mỗi ngày một nén hương là đủ.
Không nên cắm trụ sắt để thắp hương vòng. Muốn đốt hương vòng, bạn nên đặt hương vòng trong một cái đĩa và đốt lên – vừa tránh việc bị động bát hương, còn dễ làm sạch bàn thờ.
Việc thắp hương thường ngày là nên làm, bởi giúp bàn thờ có hương khói ấm cúng, gia đạo ấm áp, an bình.
Tuyệt đối không dâng hương với số nén chẵn vì điều này là đại diện cho cõi âm.
Khi thắp hương, trong đó có khi dâng hương cần giữ tâm nhẹ nhàng, ăn mặc nghiêm chỉnh và thành tâm cầu nguyện.
