Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Thịnh, thần Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ bắt nguồn từ sự tích "2 ông 1 bà" - vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc. Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.
Theo quan niệm của người xưa, ba vị thần này được Ngọc Hoàng phái xuống trần gian theo dõi và ghi chép những việc làm thiện - ác của loài người.
Vào ngày 23 hàng năm, các vị Táo quân lại cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh cho tất cả loài người.
Vì thế, cứ đến ngày 23 tháng Chạp - Tết ông Công ông Táo là người Việt lại làm lễ cúng tiễn ông Công ông Táo về chầu trời. Người dân thường chuẩn bị mâm cúng chu đáo.
Tùy vào phong tục từng miền, cũng như quan niệm từng vùng mà mâm lễ cúng ông Công, ông Táo có phần khác nhau nhưng không thể thiếu những món truyền thống như: hoa quả, gà luộc, xôi, bánh chưng, giò... và 3 con cá chép sống.
Xưa kia, tùy vùng miền, người Việt lập bàn thờ Táo quân bên cạnh hoặc trên bếp. Ông Táo là vị thần trông coi việc bếp núc, vì vậy lễ cúng cần được tiến hành ở dưới bếp. Ông Công là thần thổ công cần được cúng trên bàn thờ chính trong nhà.
Tuy nhiên, theo các nghiên cứu văn hóa của người Việt, không có một tài liệu nào quy định rõ ràng về việc vị trí đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo ở đâu. Hiện vẫn có khá nhiều quan niệm khác nhau xoay quanh vấn đề này.
Theo quan niệm của người Việt Nam, cúng bái luôn là một trong những việc yêu cầu sự trang nghiêm, chính vì thế lễ cúng ông Công ông Táo cũng nên được thực hiện ở nơi trang trọng.
Hiện nay, đa số các gia đình đều thờ tất cả các vị thần trên ban thờ chính của gia đình. Bếp là nơi đun nấu, không phải nơi cúng lễ. Vì vậy, mâm cỗ cúng 23 tháng Chạp cần được thực hiện ở nơi sạch sẽ, trang nghiêm nhất trong nhà.
