Kỳ tích hồi sinh sự sống
Tại Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, kỹ thuật hạ thân nhiệt đã vừa mang lại "kỳ tích", đưa người bệnh từ cõi chết trở về.
Anh Dương Ngọc Th. (31 tuổi ở Tân Dân, Việt Trì) được em gái phát hiện trong trạng thái bất tỉnh, ngừng tim, ngừng thở. May mắn có người nhà cũng là nhân viên y tế, nên anh Th. nhanh chóng được thực hiện cấp cứu ngừng tuần hoàn tại chỗ. Sau đó, được đưa vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ trong tình trạng hôn mê sâu, glasgow 3 điểm, đồng tử 2 bên giãn tối đa, phản xạ ánh sáng yếu, tím tái toàn thân, rối loạn nhịp tim nặng, tiên lượng hết sức nặng.
Vì bệnh nhân còn trẻ tuổi, lại không có bệnh lý nền, nên đội ngũ y bác sĩ rất quyết tâm, sử dụng các phương pháp điều trị tiên tiến để cứu sống người bệnh: Đặt ống nội khí quản, dùng các thuốc điều chỉnh rối loạn nhịp tim, thuốc vận mạch, lọc máu liên tục. Đặc biệt, một phương pháp mới được áp dụng tại Khoa Hồi sức Tích cực – Chống độc đó là kỹ thuật hạ thân nhiệt chỉ huy ở những người bệnh sau ngừng tuần hoàn, giúp bảo vệ não, giảm thiểu các di chứng về mặt thần kinh.
Sau 2 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân có tiến triển tốt, đồng tử bắt đầu co, đã có phản xạ với kích thích đau. 3 ngày điều trị tiếp theo, người bệnh đã tỉnh táo hoàn toàn, được rút ống nội khí quản, đáp ứng tốt với điều trị, không để lại di chứng thần kinh, có thể ra viện trong vài ngày tới.
 |
| Bệnh nhân hồi tỉnh sau 2 ngày được hạ thân nhiệt. |
Kỹ thuật cao tránh được di chứng nặng nề
Theo BS Đinh Văn Trung, Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc, hạ thân nhiệt chỉ huy là phương pháp điều trị sử dụng các kỹ thuật giúp kiểm soát thân nhiệt người bênh ở mức 32 - 36 độ C trong vòng 24h - 72h sau ngừng tuần hoàn hô hấp. Đây là một kỹ thuật tiên tiến được nghiên cứu và đưa vào phác đồ cấp cứu ở nhiều nước trên thế giới giúp hạn chế các tổn thương tế bào não và cải thiện thần kinh.
Các chuyên gia cấp cứu cho biết, ngừng thở, ngừng tim (còn gọi là ngừng tuần hoàn) là hậu quả của nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau, như (ngạt và thiếu oxy ở trẻ sơ sinh, chấn thương sọ não đụng giập lan toả, đột quỵ thiếu máu lớn, xuất huyết não, nhồi máu cơ tim, suy hô hấp…). Tình huống nguy hiểm này có thể xảy ra mọi lúc, mọi nơi. Về mặt lý thuyết, việc ngừng tim trên 3 phút mà không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Với những bệnh nhân bị ngừng tim, ở các phát triển, dù được cấp cứu thành công thì tỷ lệ sống sót cũng chỉ dưới 10%, còn ở Việt Nam cơ hội cứu sống chỉ từ 1 - 2%.
Nguyên nhân là do trong khi ngừng tim, não không có máu nuôi dưỡng bị tổn thương nặng nề. Các phản ứng có hại do thiếu máu não gây ra tiếp tục gây huỷ hoại tế bào não mặc dù đã phục hồi được máu lên não. Hậu quả là não sẽ bị phù nề, viêm, và hoại tử dẫn tới chết não và tử vong. Nếu được cứu sống cũng thường để lại di chứng tổn thương não rất nặng nề: Mất trí nhớ, liệt nửa người, co giật, động kinh, và nhiều trường hợp liệt toàn thân, hôn mê (sống thực vật).
Thông thường điều trị phục hồi não sau cấp cứu ngừng tim thành công là dùng thuốc an thần, thở máy để giảm phù não và kiểm soát tốt huyết áp. Hạ thân nhiệt là phương pháp điều trị bổ trợ cho các phương pháp cấp cứu khác được tốt hơn, giúp cải thiện tỷ lệ tử vong và biến chứng.
Kỹ thuật hạ thân nhiệt nội mạch tiên tiến gồm một thiết bị hạ thân nhiệt đặc biệt, người ta sẽ đưa một ống thông chuyên biệt vào mạch máu của bệnh nhân và từ đó tiến hành hạ thân nhiệt điều trị. Thông thường quá trình điều trị sẽ đưa nhiệt độ cơ thể của bệnh nhân xuống 33 độ C (ở người bình thường 36,5 – 37 độ C) trong vòng 24 giờ để giúp cho các tế bào não hồi phục. Sau 24 giờ, máy sẽ làm ấm bệnh nhân theo chương trình rất chặt chẽ nâng dần nhiệt độ bệnh nhân 0,25 độ/giờ cho tới khi đạt nhiệt độ bình thường. Khi nhiệt độ bệnh nhân hạ xuống, não sẽ bớt phù hơn, bớt viêm và tưới máu não, cung cấp oxy tốt hơn, cải thiện tình trạng tế bào não từ đó tế bào não sẽ hồi phục.
Theo BS Đinh Văn Trung, kỹ thuật hạ thân nhiệt chỉ huy được áp dụng thành công tại bệnh viện không chỉ giúp cứu sống nhiều bệnh nhân ngừng tuần hoàn ngoại viện, mà còn áp dụng nhiều trong các bệnh lý khác như kiểm soát thân nhiệt trong hồi sức thần kinh sọ não. Phương pháp này giảm tỷ lệ tử vong xuống 14% và giảm độ di chứng tàn phế xuống là 11%.
“Thời gian vàng cho người bệnh để tiến hành kỹ thuật hạ thân nhiệt là trước 6 giờ. Nếu bệnh nhân đưa vào cấp cứu sau 6 tiếng thì hiệu quả sẽ không như mong muốn".
