Khi biến thể Delta lần đầu tiên được phát hiện ở Ấn Độ vào tháng 12/2020, mối đe dọa của nó đối với Mỹ dường như vẫn là điều xa vời. Tuy nhiên, Delta hiện đang là biến thể chủ đạo tại Mỹ.
Trong vòng vài tháng, biến thể Delta đã lan rộng tới hơn 98 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới như Scotland, Anh, Israel, Mỹ,… Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ tuần này cho biết, biến thể Delta đã chiếm 93% tổng số ca mắc Covid-19 mới tại nước này.
Theo dữ liệu mới nhất của CDC, tốc độ lây lan nhanh chóng của biến thể Delta đã khiến số ca mắc Covid-19, nhập viện và tử vong ở Mỹ tăng vọt. Sau khi số ca mắc trung bình trong 7 ngày giảm xuống khoảng 11.000 ca vào ngày 22/6, con số đã tăng vọt lên hơn 85.000 ca vào ngày 3/8.
Một số chuyên gia đã bày tỏ lạc quan khi số ca mắc Covid-19 gần đây đều giảm ở Anh và Ấn Độ, những nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến thể Delta. Số ca mắc bệnh mới tại Ấn Độ đã đạt đỉnh với hơn 40.000/ngày vào tháng 5 và đã giảm xuống còn khoảng 30.500 ca/ngày vào ngày 2/8.
Andy Slavitt, cựu cố vấn cấp cao của Nhà Trắng về ứng phó với Covid-19, cho rằng, nếu sự lây lan của biến thể Delta tại Mỹ hoạt động tương tự như ở Anh và Ấn Độ, số ca mắc bệnh sẽ có xu hướng tăng nhanh rồi sau đó giảm mạnh.
Khi nào biến thể Delta sẽ suy yếu?
Câu hỏi đang được quan tâm nhiều nhất đó là: Khi nào biến thể Delta sẽ suy yếu? Dưới đây là 5 dự đoán về thời điểm số ca nhiễm biến thể Delta sẽ đạt đỉnh điểm và sau đó giảm dần.
Giữa tháng 8: Scott Gottlieb, cựu Giám đốc Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ, đã đưa ra dự đoán lạc quan nhất về thời điểm số ca nhiễm biến thể Delta sẽ giảm. Ông Gottlieb cho rằng, số ca mắc bệnh sẽ giảm trong 2-3 tuần tới, từ ngày 11/8.
Giữa tháng 8 - giữa tháng 9: Giáo sư Ali Mokdad tại Đại học Washington, nói rằng: “Số ca bệnh tại Mỹ sẽ đạt đỉnh vào giữa tháng 8 và sau đó sẽ giảm”. Ông Mokdad đã trích dẫn các dự báo của Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe (IHME). Theo đó, trong kịch bản “có khả năng xảy ra nhất”, IHME dự đoán số ca tử vong do Covid-19 sẽ đạt đỉnh khoảng 1.000 người/ngày vào giữa tháng 9, sau đó sẽ giảm xuống. Tính đến ngày 3/8, số ca tử vong hàng ngày trung bình tại Mỹ là 371 ca.
Tháng 9: “Tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ vượt qua biến thể Delta vào tháng 9. Nhưng có thể, tôi đang quá lạc quan chăng?”, Eric Topol, Giám đốc Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California, cho biết.
Giữa tháng 10: Các chuyên gia tại Trung tâm mô hình hóa kịch bản Covid-19, nơi tập hợp các nhà nghiên cứu từ các tổ chức hàng đầu, cho biết, số ca nhiễm biến thể Delta sẽ tiếp tục tăng trong suốt mùa hè và mùa thu, và đỉnh điểm là vào giữa tháng 10.
Chưa xác định được thời điểm: “Bởi không thể thống kê đầy đủ số ca mắc Covid-19, tôi không rõ khi nào chúng ta sẽ thấy đợt đỉnh điểm của số ca nhiễm biến thể Delta”, Tiến sĩ Amesh Adalja, một học giả cao cấp của Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins, cho biết. Ông Adalja dự đoán số ca mắc bệnh sẽ giảm vì nhiều người bị nhiễm virus hơn sẽ phát triển khả năng miễn dịch cộng đồng.
Các dự đoán trên dựa vào các tình huống khác nhau và các yếu tố như hành vi của cá nhân, trách nhiệm của cộng đồng và tỷ lệ tiêm chủng đều có thể làm thay đổi các dự báo.
Tiêm chủng có thể tác động tới sự lây lan biến thể Delta?
Các chuyên gia cho rằng, tỷ lệ tiêm chủng tăng có thể thay đổi tất cả các mô hình dự đoán. Tính đến ngày 3/8, gần một nửa dân số Mỹ (49,7%) đã được tiêm chủng đầy đủ, theo dữ liệu của CDC.
Tuy nhiên, vẫn còn một chặng đường dài so với mốc 70-80% người dân miễn dịch để đạt được miễn cộng đồng. Ricardo Franco, bác sĩ y khoa tại Đại học Alabama, cho biết, biến thể Delta lan rộng có thể đẩy ngưỡng miễn dịch cộng đồng lên gần 90%.
Giáo sư Mokdad ước tính rằng, dựa trên tỷ lệ lây nhiễm hiện tại, vào ngày 1/11, 64% người ở Mỹ sẽ miễn dịch với một biến thể như Delta, tính cả những người đã mắc bệnh và những người đã tiêm chủng.
Theo Justin Lessler, nhà dịch tễ học tại Đại học Bắc Carolina, có thể ngăn chặn biến thể Delta nếu đủ số người được tiêm vaccine, tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng này sẽ khá cao.
“Tôi cho rằng nếu chúng ta có thể tiêm chủng cho khoảng 90% hoặc hơn 90% dân số, tình hình dịch bệnh sẽ dịu lại”, ông Lessler nói.
Liệu sự lây lan nhanh chóng của biến thể Delta có thúc đẩy nhiều người đi tiêm chủng hơn? “Điều này thật khó dự đoán”, ông Topol nói.
“Một số người chưa tiêm vaccine có thể cảm thấy lo sợ, đặc biệt nếu họ ở những bang bị ảnh hưởng nặng nề do dịch bệnh như Louisiana, và đi tiêm chủng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, có những người khi nghe về những trường hợp lây nhiễm đột phá, họ sẽ vội vàng kết luận rằng vaccine kém hiệu quả”, ông Topol nói thêm.
Vai trò của hành vi cá nhân
Bên cạnh việc đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng, các hành vi của cá nhân có thể thay đổi kịch bản về biến thể Delta. Các chuyên gia cho biết, các bác sĩ nên khuyến cáo cả người đã tiêm vaccine rằng các biện pháp như giãn cách xã hội và đeo khẩu trang vẫn rất quan trọng trong việc phòng dịch.
Ông Topol lưu ý rằng, vaccine Covid-19 có hiệu quả tốt nhưng không hoàn hảo và khả năng bảo vệ của chúng sẽ ít hơn trong nhiều tháng sau khi tiêm chủng đầy đủ.
“Lời khuyên tốt nhất bây giờ là đeo khẩu trang ngay cả khi ở trong không gian kín. Khi ở ngoài trời, tùy thuộc vào mức độ tiếp xúc giữa mọi người, một chiếc khẩu trang vẫn là biện pháp phòng dịch hiệu quả”, ông Topol nói.
Giáo sư Mokdad cho rằng, khi số ca mắc bệnh tăng lên, người dân hãy quay lại thực hiện các biện pháp như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội.
“Thật không may, chúng ta đang có 2 nước Mỹ”, ông Mokdad nói, đề cập đến các biện pháp phòng dịch và khuyến cáo y tế công cộng khác nhau giữa các tiểu bang.
Mối nguy nào sẽ xuất hiện sau khi biến thể Delta “chìm xuống”?
Ông Topol và các chuyên gia khác cho biết, vấn đề hiện tại không phải là liệu có một biến thể khác sẽ xuất hiện sau biến thế Delta hay không, mà là khi nào nó sẽ xuất hiện.
Ngoài biến thể Lambda, sự xuất hiện của Delta Plus, một phiên bản của biến thể Delta, cũng khiến giới chuyên gia lo ngại. Hàn Quốc đã ghi nhận 2 ca đầu tiên nhiễm biến thể Delta Plus.
“Các biến thể trong tương lại thậm chí có thể dễ lây truyền hơn biến thể Delta. Điều này sẽ thật tồi tệ. Cho đến nay, Delta được xem là biến thể mạnh mẽ nhất. Virus SARS-CoV-2 vẫn sẽ tiếp tục phát triển. Cuộc chiến chống đại dịch của chúng ta vẫn chưa thể kết thúc”, ông Topol nhấn mạnh.
Theo ông Topol và Dennis R. Burton, Giáo sư miễn dịch học tại Viện nghiên cứu Scripps, điều cần thiết để đối phó với biến thể tiếp theo là một cách tiếp cận khác để phát triển vaccine.
Trong một bài báo đăng trên tạp chí Nature, 2 chuyên gia đã đề xuất sử dụng một loại kháng thể có khả năng bảo vệ đặc biệt, được gọi là kháng thể trung hòa diện rộng, để phát triển các loại vaccine mới. Sự thành công của các loại vaccine Covid-19 hiện tại là do vaccine có khả năng thúc đẩy cơ thể tạo ra các kháng thể trung hòa. Các protein này liên kết với virus và ngăn chúng lây nhiễm sang các tế bào của cơ thể.
Topol và Burton cho rằng, các kháng thể trung hòa diện rộng có thể hoạt động chống lại nhiều chủng virus khác nhau. Bằng cách tiếp cận này, các nhà khoa học có thể tạo ra vaccine có hiệu quả chống lại một họ virus, với mục tiêu ngăn chặn các căn bệnh bùng phát trong tương lai có nguy cơ trở thành đại dịch./.
