Tác dụng của melatonin

Melatonin tự nhiên chủ yếu được tạo ra trong tuyến tùng quả ở não bộ của người. Nếu tiếp xúc với ánh sáng sẽ có hiện tượng ức chế tạo ra melatonin nhưng đối với bóng tối lại kích thích việc sản xuất nội tiết tố này. Nồng độ melatonin trong não sẽ bắt đầu tăng tự nhiên lúc hoàng hôn, chúng đạt đến mức cao nhất vào nửa đêm và giảm dần khi bình minh sắp ló dạng.

Thực tế lượng melatonin tự nhiên trong cơ thể được sản xuất ra để hỗ trợ cho giấc ngủ thường giảm dần theo tuổi tác. Do đó, việc bổ sung melatonin có thể rất hữu ích cho những người lớn tuổi khó ngủ.

Ngoài ra, do tác dụng thúc đẩy giấc ngủ của melatonin nên chất bổ sung này được sử dụng để chữa trị các vấn đề có liên quan đến giấc ngủ bao gồm: mất ngủ, rối loạn giấc ngủ do công việc, rối loạn giai đoạn ngủ -thức muộn, rối loạn giấc ngủ ở trẻ tự kỷ hoặc tăng động giảm chú ý...

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) không quy định việc điều chỉnh liều lượng sử dụng melatonin như là một loại thuốc. Vì vậy, rất có ít thông tin về liều lượng tối ưu và mức độ an toàn của melatonin. Trên thực tế, liều lượng sử dụng chất bổ sung melatonin trong các nghiên cứu khoa học rất khác nhau, dao động từ 0,1 đến 10mg.

Một nghiên cứu được đánh giá vào năm 2017 xác định liều lượng melatonin điển hình nằm trong khoảng từ 1 - 5mg. Melatonin thường mất khoảng 1 - 2 giờ để phát huy tác dụng, vì vậy, chúng phải được sử dụng khoảng 2 giờ trước khi đi ngủ. Nếu sử dụng melatonin lần đầu tiên, tốt nhất nên bắt đầu dùng với liều lượng thấp.

Chất bổ sung và sự an toàn

Theo Trung tâm Quốc gia về Sức khỏe bổ sung và tích hợp Mỹ, việc sử dụng chất bổ sung hay thực phẩm chức năng melatonin trong thời gian ngắn dường như bảo đảm an toàn cho hầu hết tất cả người sử dụng. Nhưng một nghiên cứu đã ghi nhận việc sử dụng melatonin lâu dài ở người lớn có thể gây ra các tác dụng phụ khi so sánh với người sử dụng giả dược.

Các tác dụng phụ của melatonin thường hay gặp gồm: Cảm thấy buồn ngủ hoặc buồn ngủ, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, đi tiểu nhiều ở người lớn hoặc mắc chứng tiểu dầm ở trẻ em... Một số tác dụng phụ của melatonin ít phổ biến hơn gồm: Cáu gắt, chuột rút ở bụng, chấn động nhẹ, cảm giác trầm cảm hoặc lo lắng, nhầm lẫn hoặc mất phương hướng, huyết áp thấp hay hạ huyết áp...

Các nghiên cứu về ảnh hưởng của việc sử dụng melatonin lâu dài ở trẻ em vẫn còn hạn chế. Trong cơ thể, do nồng độ melatonin giảm một cách tự nhiên vào thời điểm đầu tuổi dậy trì của trẻ nên có một số lo ngại rằng việc sử dụng melatonin trong thời gian lâu dài ở trẻ em có thể làm chậm quá trình bắt đầu phát triển ở tuổi dậy thì.  

Ngoài ra, melatonin có thể có tác dụng tương tác với một số loại thuốc khác nhau. Nếu dùng kết hợp với thuốc giúp làm loãng máu có thể làm tăng nguy cơ chảy máu; nếu dùng với thuốc trị động kinh, co giật có thể làm cho các thuốc này có tác dụng kém hiệu quả; nếu dùng với thuốc ức chế miễn dịch sẽ có khả năng gây trở ngại tác dụng ức chế miễn dịch.

Thậm chí, melatonin dùng chung với thuốc trị bệnh đái tháo đường có thể làm ảnh hưởng lượng đường trong máu; nếu dùng với thuốc hạ huyết áp sẽ làm cho huyết áp trở nên tàn tệ hơn; nếu sử dụng cùng với thuốc tránh thai sẽ làm tăng tác dụng phụ của melatonin...

Một vấn đề cần lưu ý là chất bổ sung hay thực phẩm chức năng melatonin có tác dụng làm cho cơ thể mệt mỏi và buồn ngủ, vì vậy, cần tránh sử dụng chung với các loại thuốc hay chất hỗ trợ gây ngủ khác, thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương, rượu, bia... 

TTƯT.BS Nguyễn Võ Hinh (nguyên Giám đốc Trung tâm Phòng chống Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Thừa Thiên - Huế)