Hạt đậu đen rất giàu protid, có lipid, glucid, tro và nhiều muối khoáng như canxi, photpho, sắt, caroten, B1, B2, PP, vitamin C... Ăn đậu đen chữa huyết hư trúng phong, tê nhức mỏi, trẻ em rôm sẩy phong ngứa, thấp nhiệt, huyết ứ, phụ nữ trước sau sinh ăn đều tốt. Mùa hè ăn các món có đậu đen giúp giải nhiệt, cung cấp nguồn dinh dưỡng dồi dào, làm đẹp da.
Để giữ làn da mướt mát, lấy đậu đen rang, khi đậu chín cho nước vào nấu 10 phút rồi ủ 30 phút, sau đó đun nhỏ lửa cho đến khi đậu chín mềm mới tắt bếp. Để đậu nguội rồi lọc lấy nước, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh sử dụng dần. Lấy nước đậu đen trực tiếp rửa lên mặt hoặc thoa lên dưỡng da cũng giúp chăm sóc da ngay từ bên ngoài. Các bạn gái mới lớn có thể nấu cháo đậu đen và gạo lứt ăn tuần vài lần giúp giữ dáng, làm mịn da vào mùa hè.
Những người thận yếu, bứt rứt khó ngủ, lấy đậu đen, hạt sen, gừng gia vị vừa đủ hầm ăn. Trẻ đi tiểu són, tiểu lắt nhắt nhiều lần do thấp nhiệt, lấy 120 hạt đậu đen, ít cam thảo nấu nước uống ngày vài lần, uống vài ngày hoặc hơn. Trẻ có biểu hiện da nổi dát đỏ sần hoặc viêm da tiếp xúc, eczema, hăm, rôm sảy ngứa... lấy đậu đen nấu nước uống, kết hợp lấy nước cốt bôi ngày vài lần. Những người muốn giữ dáng, giải độc cơ thể, chống mụn nhọt do nhiệt, nóng trong chỉ cần nấu nước đậu đen uống hàng ngày. Người hay táo bón, tiểu rắt lấy đậu đen rang chín cùng với tỏi đập dập cho vào nồi ninh nhừ, uống vào buổi sáng sớm, sử dụng liên tục trong nửa tháng.
Để trị đau đầu, mất ngủ, lấy đậu đen 30g, hạt sen 15g để cả tim sen, lá vông, lá dâu tằm, lạc tiên, thảo quyết minh sao vàng. Sắc lấy nước uống 1 ngày, uống liên tục từ 10 - 15 ngày. Bài thuốc này ngoài trị mất ngủ còn giúp cải thiện chứng đau mỏi, buồn bực, uể oải, choáng váng đầu óc. Ngoài ra, để bồi bổ khí huyết có thể chế món ăn từ đậu đen bằng cách hầm với gà ác. Lấy gà ác, đậu đen, nấm hương số lượng nguyên liệu tùy vào số lượng người ăn mà điều chỉnh cho hợp lý. Gà ác để ráo, ngâm nấm và đậu đen vào nước cho mềm. Cho gà ác, nấm hương vào nồi, đổ nước xâm xấp đun sôi rồi để nhỏ lửa cho nguyên liệu mềm. Khi thấy gà, đậu đã mềm thì nêm gia vị vừa ăn rồi tắt bếp. Món ăn này thơm ngon, bổ dưỡng, rất tốt cho khí huyết.
Đậu đen tốt nhưng hạn chế dùng với người tỳ vị hư hàn. Không nên nấu chung đậu đen với thịt lợn, hậu phác, tỳ ma tử.
Lương y Nguyễn Nghĩa (Vĩnh Phúc)
