Chuột đồng thường sống ngoài cánh đồng, ăn các loại ngô, khoai, sắn, lúa gạo trong ngày mùa thu hoạch, ngoài ra chuột đồng còn ăn các loại vỏ rễ cây, hoa quả, các loại hạt, cua, ốc nên chuột đồng sạch sẽ và an toàn.
Chuột bao tử có vị ngọt, tính bình, béo ngậy, có tác dụng bổ thận dương, khỏe gân cốt, an thần, ích não. Gan chuột có vị đắng, tính ấm, có tác dụng trừ cam tích, sáng mắt, bình can, bổ khí, an thần.
Thịt chuột rất giàu dinh dưỡng, chế biến được nhiều món ăn thơm ngon, hấp dẫn. Cứ 100g thịt chuột đồng có 23,6% protid, 1% lipid, 0,1% cacbonhydrat, 30%mg canxi, 242%mg photpho ngoài ra còn có nhiều vitamin nhóm B và các loại vitamin khác. Với thành phần dinh dưỡng này, thịt chuột không kém gì các loại thịt bò, gà, ngan, ngỗng hay thịt chó ta ăn hàng ngày. Thịt chuột được chế biến thành nhiều món hợp khẩu vị với từng địa phương, từng gia đình.
Cách làm thịt chuột: Bắt được chuột phải đập cho chết, nhúng vào nước sôi, làm sạch lông, cạo sạch nhớt và rửa bằng nước muối ấm. Khi sờ tay vào da chuột không còn nhớt mới được, như vậy thịt không hôi và không có mùi tanh. Khi làm thịt phải bỏ hoi bên cạnh, sau tai, nếu không thịt sẽ có mùi hôi. Thịt làm xong để ráo nước rồi mới chế biến.
Chuột hấp lá chanh: Thịt làm sạch để ráo rồi đem luộc qua gần chín vớt ra để ráo nước rồi ướp lá chanh. Lá chanh rửa sạch, thái nhỏ ướp với thịt chuột rồi ép cho ra bớt mỡ để miếng thịt khô và chắc. Khi thịt ngấm lá chanh cho lên nồi hấp cho thơm, thịt chín cho ra đĩa ăn nóng với gia vị chanh ớt hay nước mắm ớt tỏi, tùy theo khẩu vị.
Chuột ướp riềng: Chuột đã làm sạch chặt miếng vừa ăn, ướp gia vị, hạt tiêu sau 20 phút cho hành phi thơm, cho riềng xay nhỏ ướp tiếp 10 phút rồi cho lên chảo rán, ăn nóng với cơm hay bún.
Chuột đồng nấu đậu: Chuột làm sạch chặt miếng vừa ăn, ướp gia vị hành khô, hạt tiêu 20 phút. Cho hành phi thơm rồi cho chuột vào xào cho ngấm gia vị sau đó cho nước và đậu phụ vào ninh cho nhừ, khi nào nước sền sệt cho gia vị vừa đủ, cho một ít hành hoa ăn nóng trong ngày, ăn với bún, cơm hay bánh mì tùy theo từng khẩu vị.
Chuột nướng than hoa: Chuột làm sạch chặt miếng vừa ăn, ướp gia vị, tiêu ớt 20 phút. Dùng ống tre tươi cho thịt chuột vào, nút kín cho lên bếp than hoa nướng, khi thịt chín cho ra đĩa ăn nóng. Thịt chuột nướng kiểu này thơm phức, dễ ăn, ngon và bổ dưỡng.
Trên đây là những món ăn dân dã, thông dụng của chuột. Để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, tránh ngộ độc hay bệnh truyền nhiễm, bà con nên mua chuột ở địa chỉ tin cậy, mua đúng chuột đồng. Nên ăn thịt chuột vào mùa lúa chín, chuột sẽ nhiều và béo hơn. Ngoài tác dụng làm thức ăn, chuột còn là vị thuốc chữa bệnh trong dân gian rất tốt.
Chuột đồng nấu với rễ hà thủ ô. Chuột đồng làm sạch, chặt miếng vừa ăn, ướp gia vị, hạt tiêu 20 phút, cho thịt vào xào cho ngấm gia vị rồi cho nước và rễ hà thủ ô đã ngâm rửa sạch sẽ vào ninh cho nhừ. Khi thịt chín bỏ rễ đi ăn cả nước và thịt, ăn nóng trong ngày. Món hầm này có tác dụng bổ thận, đen tóc, chống tóc bạc, tóc rụng, tóc hói, khỏe gân xương, đỡ đau khớp.
Chuột đồng nấu với câu kỷ tử. Cách làm giống như nấu với hà thủ ô. Bài này có tác dụng bổ máu, bổ thận tráng dương, hết đau lưng mỏi gối, chữa di tinh hoạt tinh.
Chữa suy nhược cơ thể. Thịt chuột nấu với gạo nếp, gạo tẻ, số lượng tùy theo, nấu thành cháo chín nhừ, khi chín nêm gia vị vừa đủ, ăn nóng trong ngày. Cháo này ăn khỏe người, tăng cường sức đề kháng, kéo dài tuổi thọ.
Chữa cam tích cho trẻ. Nấu cháo như trên nhưng gạo phải xay nhỏ cho trẻ ăn dễ tiêu.
Chữa mắt mờ ở người già. Người già mắt mờ, tai nghe kém, hay quên, trí nhớ giảm nấu cháo gạo nếp lẫn tẻ, thịt lợn và thịt chuột lượng bằng nhau nấu chín nêm gia vị ăn nóng trong ngày, tuần 3 lần.
Chuột bao tử ngâm rượu. Lấy chuột bao tử ngâm rượu cùng với hoàng kỳ, đẳng sâm, đương quy, bạch truật, thục địa, đại táo…Ngâm 2-3 tháng uống tối 1 chén con. Tác dụng hành khí hoạt huyết, bổ can thận, bổ gân cốt, hết đau các khớp. Có thể lấy chuột bao tử làm sạch nhúng vào dung dịch mật ong, sâm nhung để ăn sống. Đây là món ăn bổ dưỡng cho mọi lứa tuổi, ăn đều tuần 3 lần sẽ béo và khỏe ra.
BS Kim Lan (nguyên cán bộ Viện Châm cứu T.Ư)
