Các bài tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là các bài tập nhằm làm tăng tính linh hoạt của cột sống, giảm áp lực đĩa đệm, vững chắc hệ dây chằng và chắc khỏe các khối cơ vùng cột sống. Các bài tập phục hồi có thể áp dụng ở giai đoạn cấp tính, bán cấp tính, mạn tính cũng như giai đoạn tập để dự phòng tái phát. Trong giai đoạn bán cấp tính (từ ngày thứ 7 sau 6 ngày đầu cấp tính rất đau), đĩa đệm thoát vị ở giai đoạn chỉnh sửa, thực hiện 4 bài tập khi mức độ đau vừa phải như sau:
Nằm sấp, đẩy thân mình: Người bệnh nằm sấp trên đệm, chống hai bàn tay, khuỷu tay và cẳng tay lên đệm để trọng lượng cơ thể dồn đều lên hai căng tay. Từ từ duỗi hai khuỷu tay, đẩy nâng thân mình phía trên lên, hai tay duỗi thẳng, hai bàn tay chống trên mặt đệm, vùng thắt lưng ưỡn cong ra trước, hai bên hông sát trên mặt đệm. Giữ ở tư thế đó trong 10 giây rồi trở lại vị thế bắt đầu. Lặp lại từ 5 – 10 lần. Mục đích: Làm duỗi cột sống thắt lưng.
Nằm ngửa, khuỷu tay hướng về phía gối đối bên: Bệnh nhân nằm ngửa, hai tay đan vào nhau ôm sau gáy. Bệnh nhân gập người cho khuỷu tay và gối đối bên chạm vào nhau, sau đó, duỗi thẳng chân giữ trong 10 – 15 giây. Đổi ngược lại chân và tay đối bên. Lặp lại động tác 10 lần. Mục đích: Kéo giãn cột sống, làm mở rộng lỗ tiếp hợp vùng cột sống thắt lưng.
Nằm ngửa, hai gối đưa hướng về phía cằm: Bệnh nhân nằm ngửa, gập 2 chân vào bụng, lấy hai tay ôm gối. Bệnh nhân gập người cho hai gối hướng về phía cằm tối đa, giữ trong 10 – 15 giây, sau đó duỗi chân về vị trí nằm ngửa. Lặp lại 10 lần. Mục đích: Kéo giãn cơ hai bên cột sống thắt lưng.
Lăn hai gối để kéo giãn và cử động cột sống: Bệnh nhân nằm ngửa, đặt 1 gối mỏng hoặc cuốn sách gối đầu. Giữ hai đầu gối gập sát nhau, giữ cơ thể thoải mái và cằm nhẹ nhàng thu lại. Lăn đầu gối sang 1 bên, tiếp theo là khung chậu, giữ cho cả 2 vai trên sàn nhà. Giữ căng trong 1 hơi thở sâu và trở về vị trí ban đầu. Lặp lại 8 – 10 lần luân phiên. Mục đích: Kéo giãn thân mình và cột sống.
TS.BS Nguyễn Văn Tuấn (Chủ nhiệm Bộ môn Phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 103)
