Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý hay gặp, đặc biệt lứa tuổi thanh niên và trung niên. Thoát vị có thể gặp ở cột sống cổ, ngực hoặc thắt lưng. Tuy nhiên, thoát vị đĩa đệm hay gặp nhất là ở sột sống thắt lưng và cột sống cổ vì đây là những đoạn cột sống tương đối di động và hoạt động nhiều. Thoát vị cột sống thắt lưng thường biểu hiện qua hai hội chứng đau thắt lưng hông và đau rễ thần kinh. Sau khi điều trị ổn định, có giữ được kết quả điều trị, duy trì ổn định lâu dài hay không còn tùy thuộc rất nhiều vào chế độ sinh hoạt và tập luyện của bệnh nhân. Tập kéo giãn cột sống bằng phương pháp treo người đơn giản rất quan trọng trong việc phòng tái phát bệnh:
Dụng cụ tập: Giống xà đơn thông thường, nếu tự tạo nên dùng ống sắt đường kính 2 - 3cm hoặc thân cây tre đực già. Chiều cao của xà lớn hơn chiều cao của người tập khi đứng thẳng, giơ thẳng tay lên trên, tính từ đầu ngón tay giữa là 25cm. Dưới chân xà lấy chính tâm đo ngang sang hai bên một khoảng 60cm, đặt 2 bục gỗ nhỏ hoặc 2 viên gạch vừa chân với chiều cao 5 - 7cm. Địa điểm đặt xà phải thoáng mát về mùa hè, ấm và tránh gió lùa về mùa đông, thuận tiện tập được trong mọi thời tiết.
Phương pháp tập: Sau một vài động tác khởi động, hít thở nhằm giãn cơ thì bước hai chân lên hai bục, hai tay giơ cao mở bằng vai nắm lấy xà, tư thế thoải mái. Buông hai chân vào khoảng không, toàn thân duỗi hoàn toàn. Lúc này cột sống được kéo giãn và điều chỉnh hoàn toàn sinh lý bằng chính trọng lượng của bản thân người tập.
Thời gian đầu treo 40 - 60 giây thấy mỏi tay thì xuống nghỉ và cũng phải tuân thủ đặt hai chân trở lại bục rồi buông tay để xuống. Nghỉ một phút treo lại, 3 lần treo trong một buổi tập, tập hai lần trong ngày, sáng ngủ dậy và tối trước khi ngủ. Sau 3 - 5 ngày khi đã quen, thời gian treo xà tăng 60 giây đến 2 phút, 5 lần treo cho một buổi tập. Treo xà kiên trì từ 3 tháng đến một năm.
Lưu ý: Khi tập, bệnh nhân khi lên xuống xà không được nhảy, không đánh, lắc co, kéo người. Ngoài ra, để tránh tái phát: bệnh nhân không cúi, mang vác, với, kéo, xách vật nặng; Không chơi thể thao có các động tác xoắn vặn, cúi gập cột sống; Không ngồi lâu dưới đất hoặc nằm ngủ dưới nền nhà, tránh lạnh đột ngột; Khi ngủ dậy phải tuân thủ tư thế nằm nghiêng người thả hai chân xuống đất rồi dậy. Không dậy theo tư thế bật người. Không ngồi và nửa nằm nửa ngồi theo tư thế vặn xoắn, không ngồi xổm vắt chân chữ ngũ; Không đi dép, giầy cao gót; Khi ho nên ở tư thế ngồi; Nên bơi lội.
PGS.TS Nguyễn Văn Thạch (nguyên Phó Giám đốc, Trưởng khoa Cột sống, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức)
