WHO vừa đưa ra Danh mục mới các loại thuốc thiết yếu, bao gồm các phương pháp điều trị mới, trong đó có bệnh tiểu đường và ung thư. Danh sách nhằm giải quyết các ưu tiên sức khỏe toàn cầu, xác định các loại thuốc mang lại lợi ích lớn nhất và loại thuốc nào nên có sẵn với giá cả phải chăng cho tất cả mọi người.
Tuy nhiên, giá cao đối với cả thuốc mới, được cấp bằng sáng chế và thuốc cũ, như insulin, tiếp tục khiến một số loại thuốc thiết yếu nằm ngoài tầm với của nhiều bệnh nhân.
WHO vừa ban hành danh mục thuốc thiết yếu mới, trong đó có thuốc trị tiểu đường và ung thư.
TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus - Tổng giám đốc WHO cho biết: "Bệnh tiểu đường đang gia tăng trên toàn cầu và tăng nhanh hơn ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Quá nhiều người cần insulin gặp khó khăn về tài chính trong việc tiếp cận hoặc không có insulin và tử vong. Danh sách thuốc thiết yếu bao gồm các chất tương tự insulin, cùng với nỗ lực đảm bảo khả năng tiếp cận với tất cả các sản phẩm insulin và mở rộng việc sử dụng các sản phẩm tương tự sinh học, là một bước quan trọng để đảm bảo tất cả những ai cần sản phẩm cứu mạng này đều có thể tiếp cận được".
1. Thuốc điều trị bệnh tiểu đường
Insulin được phát hiện như một phương pháp điều trị bệnh tiểu đường cách đây 100 năm và insulin là thuốc đã nằm trong Danh sách Thuốc thiết yếu của WHO kể từ khi nó được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1977.
Thật không may, nguồn cung cấp insulin hạn chế và giá cao ở một số quốc gia có thu nhập thấp và trung bình hiện đang là một rào cản đáng kể đối với việc điều trị. Việc sản xuất insulin lại tập trung ở một số ít cơ sở sản xuất. Do thiếu sự cạnh tranh dẫn đến giá cả cao ngất ngưởng đối với nhiều người và hệ thống y tế.
Động thái liệt kê các chất tương tự insulin có tác dụng kéo dài (insulin degludec, detemir và glargine) và các biosimilars (sản phẩm tương tự sinh học) của chúng, cùng với insulin người, nhằm tăng khả năng tiếp cận điều trị bệnh tiểu đường bằng cách mở rộng lựa chọn phương pháp điều trị.
Danh mục thuốc thiết yếu cũng bao gồm các chất ức chế SGLT2 trị bệnh tiểu đường.
Các chất tương tự insulin sinh học đáp ứng chương trình sơ tuyển của WHO đã được đưa vào danh sách thuốc thiết yếu… đã tạo ra sự cạnh tranh để hạ giá thành và mang lại cho các quốc gia sự lựa chọn sản phẩm tốt hơn.
Các chất tương tự insulin tác dụng kéo dài mang lại một số lợi ích lâm sàng bổ sung cho bệnh nhân thông qua thời gian tác dụng kéo dài. Điều này đảm bảo rằng mức đường huyết có thể được kiểm soát trong thời gian dài hơn mà không cần dùng liều tăng cường. Sự linh hoạt hơn trong thời gian và liều lượng các chất tương tự insulin đã được chứng minh là cải thiện chất lượng cuộc sống cho những bệnh nhân đang sống chung với bệnh tiểu đường.
Tuy nhiên, insulin người vẫn là một yếu tố quan trọng trong điều trị bệnh tiểu đường và việc tiếp cận với loại thuốc cứu mạng này phải tiếp tục được hỗ trợ thông qua sự sẵn có và khả năng chi trả tốt hơn.
Danh sách cũng bao gồm các chất ức chế Sodium-Glucose Co-Transporter-2 (SGLT2) empagliflozin, canagliflozin và dapagliflozin như là liệu pháp hàng đầu ở người lớn mắc bệnh tiểu đường loại 2. Các loại thuốc uống này đã được chứng minh là mang lại một số lợi ích, bao gồm giảm nguy cơ tử vong, suy thận và các biến cố tim mạch.
Do các chất ức chế SGLT2 vẫn được cấp bằng sáng chế và có giá cao nên khi WHO đưa vào Danh sách thuốc thiết yếu, đồng thời WHO cũng thúc đẩy quyền truy cập thông qua các thỏa thuận cấp phép tiềm năng với các chủ sở hữu bằng sáng chế để cho phép sản xuất và cung cấp chung với giá thấp nhất.
Cải thiện khả năng tiếp cận với các loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường bao gồm insulin và thuốc ức chế SGLT2 là một trong những quy trình của Hiệp định Tiểu đường Toàn cầu, do WHO đưa ra vào tháng 4 năm 2021 và là chủ đề chính được thảo luận với các nhà sản xuất thuốc điều trị bệnh tiểu đường và công nghệ y tế.
2. Thuốc điều trị ung thư
Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới, chiếm gần 10 triệu ca tử vong vào năm 2020.
Bốn loại thuốc mới để điều trị ung thư đã được thêm vào danh sách.
Những đột phá mới đã được thực hiện trong điều trị ung thư những năm qua, chẳng hạn như các loại thuốc nhắm vào đặc điểm phân tử cụ thể của khối u. Một số trong số đó mang lại kết quả tốt hơn nhiều so với hóa trị liệu "truyền thống" cho nhiều loại ung thư.
Bốn loại thuốc mới để điều trị ung thư đã được thêm vào danh sách:
- Enzalutamide, một chất thay thế cho abiraterone, cho bệnh ung thư tuyến tiền liệt.
- Everolimus điều trị u tế bào hình sao khổng lồ dưới lớp đệm (SEGA), một loại u não ở trẻ em.
- Ibrutinib, một loại thuốc nhắm mục tiêu cho bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính.
- Rasburicase trị hội chứng ly giải khối u, một biến chứng nghiêm trọng của một số phương pháp điều trị ung thư.
Danh sách cũng cho phép mở rộng điều trị của imatinib, bao gồm điều trị nhắm mục tiêu bệnh bạch cầu. Các chỉ định ung thư mới ở trẻ em đã được thêm vào cho 16 loại thuốc đã được liệt kê, bao gồm cả u thần kinh đệm cấp độ thấp, dạng u não phổ biến nhất ở trẻ em.
Một nhóm các kháng thể giúp tăng cường phản ứng miễn dịch đối với các tế bào khối u, được gọi là chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch PD-1 / PD-L1, không được khuyến khích đưa vào danh sách điều trị một số bệnh ung thư phổi.
Các loại thuốc điều trị ung thư khác không được khuyến nghị do không chắc chắn có thêm lợi ích lâm sàng so với các loại thuốc đã được niêm yết. Chúng bao gồm osimertinib cho bệnh ung thư phổi, daratumumab cho bệnh đa u tủy và ba loại điều trị (thuốc ức chế CDK4 / 6, fulvestrant và pertuzumab) cho bệnh ung thư vú.
