Loại tinh dầu có nhãn hiệu nước ngoài, không có chữ tiếng Việt. Gia đình đã cắm máy xông tinh dầu trong phòng ngủ. Sáng hôm sau ngủ dậy, tất cả 4 thành viên trong gia đình đều có dấu hiệu mệt mỏi, đau đầu và nôn, người chồng có triệu chứng nặng hơn.
Mới đây, Công ty dōTERRA đã thông báo thu hồi khoảng 1,3 triệu chai tinh dầu gồm 3 nhãn hiệu dōTERRA’s Deep Blue, PastTense và Deep Blue Touch của hãng vì các sản phẩm không có bao bì chống chỉ định trẻ em và có nguy cơ dẫn đến ngộ độc. 3 loại tinh dầu trên đều chứa methyl salicylate – chất có thể gây ngộ độc nếu trẻ em chạm phải tinh dầu hoặc nuốt phải. Hiện các sản phẩm này cũng được rao bán và quảng cáo rộng rãi trên các website quảng cáo thuốc và sản phẩm dược liệu tại Việt Nam.
Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Phạm Gia Điền, Viện Hóa học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam cho biết, tinh dầu đuổi muỗi là sản phẩm được sử dụng trong khá nhiều gia đình, nhưng ít ai quan tâm đến độ an toàn của chúng. Khi sản xuất tinh dầu đuổi muỗi, nhà sản xuất phải pha thêm các hóa chất diệt muỗi vào trong tinh dầu để khi khuếch tán vào không khí, tinh dầu sẽ đem theo các hóa chất này tiêu diệt hoặc làm ngất muỗi.
Pyrethroid là dẫn xuất của este cacboxylat (còn gọi là este pyrethrum hoặc este của pyrethrin), có nguồn gốc tự nhiên từ cây cúc trừ sâu. Các hoạt chất pyrethrin có thể được chiết xuất từ hoa, lá khô và rễ cây bằng một dung môi, chúng có tác dụng gây chết tức thời đối với côn trùng. Pyrethrin có phổ trừ sâu rộng, hiệu lực diệt cao, độc tính thấp với động vật máu nóng, nhưng dễ bị phân hủy quang hóa nên chỉ dùng để diệt và loại côn trùng trong nhà. Chính nhờ tính chất quý báu đó của pyrethrin, đã thúc đẩy quá trình nghiên cứu tổng hợp các đồng đẳng của nó với hiệu lực diệt cao hơn và độ bền quang hóa tốt hơn nhằm đưa vào sử dụng rộng rãi thay thế cho những hợp chất diệt côn trùng nhóm clo hữu cơ, photpho hữu cơ và cacbamat.
PGS.TS Phạm Gia Điền cho biết thêm, khi sử dụng tinh dầu đuổi muỗi, cũng giống như các loại chất khác, cần đúng liều lượng và chỉ dẫn, không được lạm dụng. Khi đốt tinh dầu hoặc hương muỗi, cần để phòng thông thoáng. Chỉ nên đốt vào giờ muỗi hoạt động nhiều như lúc chập tối, hoặc lúc không có người trong phòng thì có thể đóng kín cửa phòng. Tuyệt đối không sử dụng khi đang ngủ vì chất độc có trong tinh dầu có thể gây ngộ độc, bất tỉnh cho người. Tất cả các sản phẩm đuổi muỗi đều có chất độc này, do vậy khi dùng phải cẩn trọng, đặc biệt với người già và trẻ em.
Pyrethroid ảnh hưởng đến hệ thần kinh và não, nếu tiếp xúc quá liều với permethrin, con người có thể bị buồn nôn, đau đầu, yếu cơ, tiết nhiều nước bọt, đau tim cấp và co giật. Đáng tiếc là bao bì nhiều sản phẩm không ghi rõ những cảnh báo này để người sử dụng đề phòng.
Theo PGS.TS Phạm Gia Điền, ngoài tinh dầu đuổi muỗi, nhiều gia đình còn sử dụng tinh dầu như một cách phòng trừ côn trùng. Tinh dầu có nhiều tác dụng như kháng khuẩn, tạo nên sự sảng khoái, mùi thơm dễ chịu. Tuy nhiên, khi đốt tinh dầu không được lạm dụng. Không nên đốt quá lâu, không đốt tinh dầu hàng ngày mà sử dụng liều lượng hợp lý.
