Cùng với thời gian, đường máu cao có thể khiến cho tín hiệu thần kinh ở chân, tay không chuyển lên não được. Các dây thần kinh tự động khác cũng có thể bị tổn thương.
Thần kinh tự động đóng vai trò điều chỉnh nhiều chức năng trong cơ thể, ví dụ như nhịp tim, sự tiêu hóa, huyết áp. Khoảng một nửa số bệnh nhân đái tháo đường có tổn thương thần kinh.
Thần kinh ở tay và chân: Tổn thương thần kinh ở tay và chân có thể dẫn đến cảm giác tê bì, kiến bò, kim châm, bỏng rát, đau, lạnh.
Nếu thần kinh bị tổn thương, người bệnh có thể không nhận biết được vết cắt hoặc vết thương ở chân. Điều đó có nghĩa là một vết thương nhỏ có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng. Nếu tệ hơn, người bệnh có cả tổn thương mạch máu nuôi dưỡng chân, vết thương sẽ rất lâu liền.
Ví dụ, bạn đi chân trần và dẫm phải chiếc đinh. Dây thần kinh không chuyển tín hiệu rằng có tổn thương và chân sẽ bị nhiễm khuẩn. Vì lượng đường trong máu cao, vi khuẩn được nuôi dưỡng tốt nên phát triển nhanh, và tổn thương trở nên tồi tệ hơn.
Nhiều khi nhiễm khuẩn trở nên rất xấu gây hoại tử. Nếu hoại tử lan rộng, có thể phải cắt cụt chi.
Chân có nguy cơ cao bị tổn thương thần kinh khi không có cảm giác đau hay nóng, lạnh; có vết loét không liền được; chân bị sưng phồng, hình dạng và tư thế bàn chân bị thay đổi.
Thần kinh tim: Nếu dây thần kinh tim bị tổn thương, tim bệnh nhân có thể hoạt động không tốt như ban đầu. Người bệnh có thể dễ bị đột quỵ hơn, huyết áp thay đổi, cảm giác chóng mặt nếu đứng dậy đột ngột.
Thần kinh chỉ huy hệ tiêu hóa: Khi dây thần kinh hệ tiêu hóa bị tổn thương có thể ảnh hưởng đến hoạt động của thực quản, dạ dày, ruột. Tổn thương thần kinh chỉ huy hệ tiêu hóa có thể tác động đến sự di chuyển của thức ăn qua dạ dày – ruột. Người bệnh có thể bị những đợt đi ngoài táo lỏng xen kẽ.
Thần kinh chỉ huy hệ sinh dục: Nếu là nam giới có thể không thể hoặc không giữ được khả năng cương dương vật. Bị mắc bệnh đái tháo đường càng lâu, rối loạn cương dương càng hay gặp. Nếu thần kinh chỉ huy hoạt động bàng quang bị tổn thương, người bệnh còn có thể gặp khó khăn trong việc đi tiểu.
Thần kinh trên da: Một số dây thần kinh chỉ huy việc tiết mồ hôi. Nếu các dây thần kinh này bị tổn thương, người bệnh không thể tiết mồ hôi như bình thường được, dẫn tới da bị khô và dễ bị tổn thương hơn, nhất là da chân. Ngược lại, một số trường hợp tổn thương thần kinh trên da khiến việc tiết mồ hôi lại nhiều quá mức và da trở nên ẩm ướt dễ nhầm với tiết mồ hôi nhiều khi bị hạ đường huyết.
Để bảo vệ hệ thần kinh, cần giữ cho đường máu và huyết áp càng gần bình thường càng tốt. Không uống nhiều rượu. Quá nhiều rượu làm hỏng thần kinh. Kiểm tra chân hàng ngày, nhất là khi bạn không cảm giác được tốt. Nếu đang hút thuốc lá, hãy ngừng hút.
ThS Nguyễn Huy Cường
(nguyên Phó trưởng khoa Đái tháo đường, BV Nội tiết T.Ư)
