Các bãi thải là “mỏ” kim loại quý
Quy trình thu hồi kim loại antimon do PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm cùng các cộng sự tại Viện Khoa học Vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đề xuất đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng sáng chế, bởi quy trình này không chỉ giúp tận dụng triệt để nguồn antimon từ các quặng nghèo, quặng phế thải, mà còn góp phần mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc thu hồi các kim loại quý hiếm có giá trị kinh tế từ quặng và bã thải ở Việt Nam hiện nay.
Antimon (Sb) được biết đến như là kim loại màu quan trọng, làm nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp như sản xuất vòng bi, trục máy, phụ tùng ô tô. Đặc biệt, antimon được sử dụng nhiều trong sản xuất các sườn cực ắc quy, chiếm từ 10 - 12% khối lượng của các sườn điện cực. Ngoài ra, trong lĩnh vực quốc phòng, antimon được dùng để chế tạo vỏ lựu đạn, chất nổ. Một số lĩnh vực khác như sản xuất cao su, thủy tinh, thuốc nhuộm, diêm, dây cáp, vật liệu bán dẫn cũng dùng các nguyên liệu chứa kim loại antimon.
Là người quan tâm đến việc thu hồi kim loại quý từ các mỏ khoáng sản, vào năm 2000, PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm đã quyết định tham gia nghiên cứu về công nghệ thu hồi vàng ở Hòa Bình. Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra trong quặng đuôi của quá trình thu hồi vàng có chứa một lượng đáng kể antimon ở dạng sufua đa kim Sb2S3.
Theo PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm, trước đây, quá trình tách kim loại antimon được thực hiện bằng một số phương pháp khác nhau, trong đó có 2 phương pháp hay được sử dụng trong thực tế là hỏa luyện và thủy luyện. Nhìn chung, antimon thu được từ các phương pháp này có độ tinh khiết không cao, thường là dưới 95%, do đó, cũng bị hạn chế khả năng ứng dụng và có giá trị kinh tế không cao. Chính vì vậy, nhóm nghiên cứu quyết định tập trung khắc phục thiếu sót về độ tinh khiết của sản phẩm thu được, giảm độ giàu của nguyên liệu đầu vào, từ đó mở rộng nguồn antimon.
Ắc quy thải bỏ cũng có thể… ra tiền
Không chỉ có độ sạch cao hơn, PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm cho biết thêm, tùy tình hình quy mô thực tế, chí phí của quy trình công nghệ này chỉ bằng 1/3 so với nhập ngoại. Chính vì vậy, nhóm nghiên cứu đang liên hệ và kết nối để chuyển giao cho các nhà máy về tinh chế thu hồi antimon ở Hòa Bình và Hà Giang. Bước đầu kết quả nghiên cứu về antimon chính là động lực giúp PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm và nhóm nghiên cứu có thêm cơ sở để nghiên cứu các quy trình công nghệ nhằm tận thu những kim loại có giá trị kinh tế cao, giúp sử dụng hiệu quản nguồn khoáng sản có ích làm nguyên liệu cho quá trình sản xuất, và xa hơn nữa là thay thế hàng nhập ngoại.
Thời gian tới, ông cùng các cộng sự ấp ủ việc thu hồi antimon từ nguồn ắc quy thải. PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm kể, “Mình từng đi về nhiều làng nghề thu hồi, tái chế ắc quy ở miền Bắc thấy có sự lãng phí và bất cập lớn khi hầu hết việc tái chế chỉ tập trung vào chì, bỏ qua các kim loại khác gây ô nhiễm môi trường”. Với công nghệ hiện có Việt Nam hoàn toàn có thể thu hồi antimon từ ắc quy thải bỏ, góp phần tạo thêm nguồn cung Antimon đồng thời giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
PGS.TS Đào Ngọc Nhiệm cũng đang trăn trở về công nghệ có thể tách chiết các kim loại khác nhau từ mỏ quặng của Việt Nam.Ví dụ như khi khai thác vàng thì chỉ tập trung thu hồi vàng, trong khi mỏ vàng có nhiều kim loại khác nhau có thể tận thu, vừa mang lại giá trị kinh tế lớn, vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Các mỏ kim loại khác cũng vậy.
Công nghệ này đã mở ra khả năng tự sản xuất antimon trong nước, giúp Việt Nam có thể chủ động nguyên liệu sản xuất trong mọi tình huống, kể cả khi dịch bệnh như hiện nay.
