Theo y học cổ truyền, sâm đại hành có vị ngọt nhạt hơi hắc, tính ấm, không độc. Tác dụng bổ huyết, tiêu độc, sinh cơ, thông huyết, an thần... dùng làm thuốc bổ huyết, giúp tiêu hoá, ăn kém, ngủ khó, mụn nhọt, tổ đĩa, vảy nến, ho viêm phế quản, sang thương ứ huyết, phong thấp đau khớp, dùng dưới dạng thuốc sắc uống hoặc ngâm rượu uống. Theo dược lý hiện đại, sâm đại hành kháng với một số vi khuẩn gây viêm đường hô hấp và đường ruột, kích thích tiêu hoá, an thần.
Để chữa viêm họng, viêm phổi, sưng amidan lấy sâm đại hành 3g, vỏ rễ cau, cỏ nhọ nồi, sài đất, bách bộ, mạch môn mỗi vị 12g sắc uống. Chữa ho viêm họng lấy sâm đại hành, rẻ quạt khô mỗi vị 14g sắc uống. Trị mụn nhọt chốc lở lấy sâm đại hành 12g, kim ngân hoa 12g, thương nhỉ tử 12g, sắc uống ngày một thang. Nếu mụn nhọt tấy sưng lấy sâm đại hành 4g; bông trang, đơn tướng quân, bồ công anh, sài đất, mỗi vị 16g sắc uống. Nếu thiếu máu, sa trực tràng lấy đảng sâm 15g, xuyên khung 6g, hoàng kỳ 15g, sâm đại hành 15g sắc uống. Để trị tê thấp người ta lấy sâm đại hành, cốt toái bổ, đương quy, bạch chỉ, cẩu tích, độc hoạt, mỗi vị 50g ngâm với 2 lít rượu uống dần.
Sâm đại hành có tác dụng tốt trong việc cải thiện giấc ngủ. Những người hay mất ngủ, trằn trọc, ngủ không sâu giấc có thể lấy 20g sâm đại hành khô đem sao vàng hạ thổ, cho vào nồi hãm chung với 1 lít nước sôi, dùng nước này uống thay trà hàng ngày. Để tăng công hiệu có thể lấy 30g sâm đại hành sắc chung với 14g lạc tiên, sắc nhỏ lửa để nước đậm. Ngày uống 2-3 bát để cải thiện giấc ngủ.
Sâm đại hành không gây độc cũng như ít tác dụng phụ, nhưng không nên sử cho phụ nữ có thai và đang cho con bú. Những người đang sử dụng thuốc Ty mà muốn dùng sâm đại hành thì nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi dùng.
Lương y Nguyễn Nghĩa (Vĩnh Phúc)
