Đinh sừng mọc ở amydan và lưỡi
Sừng hóa họng là hiện tượng lớp biểu mô trụ, có lông chuyển và các tuyến chế tiết khu trú tại các tổ chức lympho trong vòng bạch huyết Waldeyer bị biến đổi trở thành các tế bào biểu bì giống như bề mặt da. Bệnh thường gặp ở những người dưới 40 tuổi.
Nguyên nhân của bệnh được cho là do viêm họng mạn tính làm cho rối loạn sự trưởng thành của niêm mạc ở các khe amidan. Bệnh bắt đầu một cách rất thầm lặng, không biết lúc nào. Bệnh nhân là một người bị viêm họng mạn tính, có biểu hiện nuốt vướng, nghẹn họng, hay đằng hắng, tình cơ soi gương thấy có những điểm trắng trên amidan và đi khám tai mũi họng. Khám họng thấy ở hai amidan có nhiều điểm trắng nhọn hình nón, to bằng hạt gạo, xuất phát từ các khe amidan giống như những cái gai cụt. Gai không cứng nhưng chắc như sừng và bám chặt vào amidan. Dùng que bông nặn không ra và cũng không chảy máu. Muốn nhổ phải dùng kẹp phẫu tích mới lôi ra được nhưng động tác này làm đau và gây chảy máu.
Dùng gương thanh quản soi nền lưỡi sẽ thấy amidan lưỡi cũng có những bệnh tích như trên, có cái to bằng đầu que diêm, cái bằng hạt đậu xanh. Hình dáng giống như những cái đinh bằng bạc đóng vào gỗ. Niêm mạc họng gần như bình thường, đây đó có vài đảo lympho - hạt ở họng - hơi đỏ. Cổ không có hạch, thể trạng tốt. Bệnh nhân ăn uống bình thường.
Dễ nhầm với nhiều bệnh
Sừng hóa họng thường kéo dài trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Chẩn đoán quyết định dựa vào hình dạng của các gai giống như đầu đinh, các gai này dính chặt vào amidan, niêm mạc xung quanh bình thường. Tùy theo biểu hiện bệnh mà có các thể khác nhau: Thể thanh quản (gai sừng tràn lan xuống đến băng thanh thất); Thể vòi Ơstasi (gai sừng tràn lan xung quanh loa vòi Ơstasi, nhất là ở amidan vòi) trên những bệnh nhân có tiền sử viêm họng mạn tính; Thể tập trung (các gai sừng dài độ 2 mm tập trung lại từng cụm hình thành những mào gà hoặc những đám mụn như nhung, màu trắng bệch hoặc xám tro). Sừng hóa họng là bệnh rất dễ bị chẩn đoán nhầm với các bệnh sau đây.
Viêm amidan cấp: Có những điểm trắng nhìn qua giống như gai sừng nhưng dùng tăm bông chùi nhẹ thì bựa bong đi, hơn nữa niêm mạc xung quanh viêm đỏ và toàn thân bệnh nhân có sốt.
Viêm amidan kẽ mạn tính: Bã đậu kết hợp lại thành khối trắng ở miệng khe. Lúc nặn amidan bã đậu sẽ phọt ra.
Bạch hầu: Giả mạc thành từng mảng và lan rộng khắp họng. Hạch cổ sưng kèm theo tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm độc.
Không có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh sừng hóa họng nên để tự nhiên bệnh có thể tự khỏi. Nếu bệnh nhân có những biểu hiện nuốt vướng, nuốt nghẹn, chỉ điều trị triệu chứng nhằm giảm khó chịu cho bệnh nhân bằng một số thuốc như xịt họng tại chỗ, an thần, kháng viêm. Kiêng thuốc lá, kiêng rượu, kiêng gia vị. Điều trị chủ yếu sừng hóa họng bằng phẫu thuật. Nếu chỉ có vài ba điểm rải rác trên amidan hàm ếch có thể gây tê tại chỗ rồi dùng cặp phẫu tích nhổ ra từng cái một. Nếu bệnh tập trung nhiều ở amidan thì tiến hành cắt amidan toàn bộ. Nếu bệnh lan rộng thành từng mảng hoặc xuống đến amidan lưỡi, hoặc loa vòi Ơstasi, băng thanh thất thì đốt bằng đông điện...
PGS.TS Nguyễn Ngọc Dinh (nguyên Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng T.Ư)
