Trời lạnh, nhiều gia đình cả nhà đều bị ốm, sụt sịt do cảm cúm (Đông y gọi là cảm mạo) với biểu hiện lâm sàng chủ yếu là đau đầu, phát sốt, hắt hơi, sổ mũi, tắc mũi, ho, ớn lạnh, đau mình mẩy.
Trong y học cổ truyền, cảm mạo thuộc phạm vi “thời khí bệnh”, được quan niệm là do ngoại cảm lục dâm (phong, hàn, thử, thấp, táo, nhiệt) xâm nhập vào cơ thể gây nên.
Độc đáo trà dược từ các vị thuốc đơn giản
Để phòng chống cảm cúm, ngoài các biện pháp dùng thuốc, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt…, y học cổ truyền có một cách rất độc đáo là sử dụng trà dược từ các vị thuốc đơn giản.
Trà gừng: Gừng tươi 10g, đường đỏ 15g. Gừng rửa sạch thái chỉ rồi đem hãm với nước sôi trong bình kín sau chừng 10 phút là dùng được, chế thêm đường đỏ, uống nóng, sau đó trùm chăn cho ra mồ hôi. Công dụng: Sơ phong tán hàn, hòa vị kiện trung.
Trà mùi: Rau mùi 15g, hành tươi 15 nhánh, gừng tươi 9g. Ba thứ rửa sạch, thái nhỏ, sắc trong 10 phút rồi bỏ bã, uống nóng rồi đắp chăn cho ra mồ hôi. Công dụng: Phát biểu tán hàn dùng tốt cho thể bệnh “phong hàn”.
Trà cà rốt: Gừng tươi 25g, cà rốt 50g. Gừng tươi thái chỉ, cả rốt cắt miếng, hai thứ đem sắc trong 15 phút, lấy nước, chế thêm đường đỏ, uống nóng. Công dụng: Khu phong, tán hàn, giải biểu tốt cho người bị bệnh thể “phong hàn”.
Nước ép dưa hấu: Dưa hấu và cà chua lượng vừa đủ. Dưa hấu gọt vỏ, ép lấy nước. Cà chua luộc qua, bóc bỏ vỏ, nghiền nát rồi đổ nước dưa hấu vào, quấy đều chia uống vài lần trong ngày. Công dụng: Thanh nhiệt, sinh tân, tốt cho người bệnh thể “phong nhiệt”.
 |
Độc đáo trà dược từ các vị thuốc đơn giản - Ảnh minh họa |
Món ăn phòng và nâng cao thể trạng khi bị bệnh
Để phòng chống cảm cúm, y học cổ truyền sử dụng các món ăn - bài thuốc cho từng thể bệnh.
Cháo hành tăm cho thể Phong hàn: Sốt nhẹ, sợ lạnh nhiều, không có mồ hôi, đau đầu, đau mình mẩy, đau nhức các cơ khớp, tắc mũi nặng, chảy nước mũi trong, ngứa họng, ho, khạc đờm trắng loãng, không khát nước hoặc khát nhưng thích uống nước ấm nóng, rêu lưỡi trắng ướt, mạch phù hoặc phù khẩn…
Hành tăm cả rễ 20g (nếu không có thay bằng hành lá), gừng tươi 10g, gạo nếp 50g (nếu không có dùng gạo tẻ thay thế). Hành và gừng rửa sạch, giã nhỏ để sẵn. Đem gạo nếp ninh thành cháo, khi được bỏ hành và gừng vào quấy đều, múc ra bát, ăn lúc đang nóng, ăn xong trùm chăn nằm cho vã mồ hôi, khi mồ hôi ra đều thì bỏ chăn ra, lau khô thân mình, hết sức tránh gió.
 |
Món cháo giúp bệnh nhanh khỏi - Ảnh minh họa |
Cháo bạc hà trị phong nhiệt: Thể Phong nhiệt cảm mạo: Sốt cao, hơi sợ gió và lạnh, có mồ hôi, đau đầu, đau mình mẩy, ho, khạc đờm dính hoặc vàng, họng đau, mũi tắc, chảy nước mũi vàng hôi, miệng khát muốn uống, rêu lưỡi trắng mỏng hoặc hơi vàng, mạch phù sác…
Bạc hà tươi 30g (nếu khô dùng 10g), gạo tẻ 60g, đường phèn vừa đủ. Đem bạc hà sắc trong 5 phút, bỏ bã lấy nước, cho gạo vào nồi ninh thành cháo, khi chín đổ nước sắc bạc hà vào, đun một lát là được, chế thêm đường phèn, chia ăn 2 lần trong ngày, ăn nóng. Công dụng: Sơ phong giải biểu, thanh lợi đầu mục.
Cháo mướp đắng trị thể Thử thấp cảm mạo: Phát sốt, hơi sợ gió và lạnh, mồ hôi ít, tay chân mình mẩy nặng nề đau nhức, đầu nặng đau, chảy nước mũi đục, tâm phiền, miệng khát, uống nước nhưng không uống nhiều, ngực bụng rộn rạo không yên, tiểu tiện vàng, rêu lưỡi mỏng vàng và dính, mạch nhu sác…
Mướp đắng 30g, lá sen 1 tàu, thịt lợn nạc 50g. Ba thứ rửa sạch, thái nhỏ rồi cho vào nồi hầm thật nhừ, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Thanh thử giải độc, lợi thấp hòa trung.
Cháo gừng trị Thể hư: Phát sốt, sợ lạnh, đau đầu, tự vã mồ hôi, ho khạc đờm trắng, khó thở, hồi hộp trống ngực, mệt nhiều, lưỡi nhợt rêu trắng, mạch phù vô lực.
Gạo nếp 30g, gừng tươi lát 10g, hành tươi 6g. Đem gạo và gừng ninh thành cháo, khi được cho hành vào, chế thêm 20ml giấm gạo, ăn nóng. Công dụng: Ích khí bổ hư, tán hàn giải biểu.
Bài thuốc chữa cảm
Khi thời tiết thay đổi, người có tuổi thường hay bị cảm nóng, cảm lạnh, nhức đầu, sổ mũi. Hãy dùng bài thuốc sau đây sẽ có hiệu quả:
Chườm: Lá cúc tần 1 nắm, bồ kết hai quả nướng lên giã nhỏ, gừng một miếng bằng ngón tay cái giã nhỏ. Trộn ba thứ với nhau, cho một ít nước sao nóng lên, cho vào một ít rượu, rúm các thứ trên vào khăn nhỏ, chườm từ trên mặt xuống, từ mặt, gáy, mình, chân, tay, chườm nhiều lần, cách một giờ lại chườm, nguội đun lên cho nóng. Nóng sốt cao lấy khăn thấm ướt đắp lên trán.
Uống: Giã nhánh gừng nhỏ, cho vào cốc to, đổ nước đun sôi để nguội, cho thêm thìa đường và nửa quả chanh cho uống, sau 2 – 3 giờ uống một lần sẽ khỏi.
BS Khánh Hiển (Bệnh viện Trung ương quân đội 108)
