“Sát thủ thầm lặng” rất khó điều trị
Bệnh tim mạch được ví như "sát thủ thầm lặng" vì tỉ lệ gây tử vong hiện đứng đầu cao hơn cả ung thư, đái tháo đường,... Bệnh tim gây tổn thương mô tim, trong khi đó tim lại không có khả năng tự sửa chữa tổn thương này. Sử dụng tế bào gốc để sửa chữa những tổn thương tim, giúp tim phục hồi chức năng vốn có là một giải pháp được các nhà khoa học và bác sĩ tim mạch quan tâm trong thời gian gần đây.
Các phương pháp điều trị hiện nay giúp cải thiện triệu chứng, làm chậm tiến trình suy tim, nhưng chưa thể giúp tái tạo hay phục hồi hoàn toàn vùng cơ tim bị tổn thương. Phẫu thuật ghép tim là phương pháp duy nhất điều trị suy tim, nhưng do nguồn tim hiến tặng rất hạn chế và chi phí đắt đỏ nên chỉ định hạn chế.
Tế bào gốc giảm 80% số ca tử vong do suy tim độ 2
Sử dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh tim mạch vẫn đang ở giai đoạn bình minh nhưng đây là phương pháp đầy triển vọng. Tế bào gốc là một loại tế bào độc đáo được đặc trưng bởi hai tính năng quan trọng: Khả năng tự làm mới và khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau.
Khi áp dụng tế bào gốc trong y học tái tạo, điều quan trọng là phải hiểu được mức độ hiệu lực của từng loại tế bào và cơ chế hoạt động của chúng. Một số tế bào có thể được tiêm trực tiếp vào mô được lựa chọn, cho phép cấy ghép, biệt hóa trực tiếp và thay thế các tế bào bị bệnh.
Ngược lại, một số tế bào dựa vào hiệu ứng cận tiết, bao gồm các yếu tố tiết ra để kích thích tế bào của chính bệnh nhân sửa chữa các mô bị tổn thương. Hiểu biết cơ bản về hiệu lực của từng loại tế bào là chìa khóa để nhận ra sự khác biệt trong cơ chế hoạt động trị liệu giữa các loại tế bào.
 Nguồn gốc của tế bào gốc trung mô (MSC) |
Cho đến nay, các dòng tế bào gốc phôi, tế bào gốc đa năng cảm ứng và tế bào gốc trưởng thành đã được thử nghiệm trong điều trị bệnh suy tim mạn tính. Đặc biệt, tế bào gốc trung mô (MSC) - một loại tế bào gốc trưởng thành được sử dụng phổ biến nhất trong nghiên cứu lâm sàng chủ yếu có nguồn gốc từ tủy xương, mô mỡ và máu dây rốn.
Bằng chứng trong các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng cho thấy MSC có thể mang lại một số lợi ích trong điều trị nhồi máu cơ tim và suy tim do khả năng tăng sinh mạch máu và tái tạo cơ tim trực tiếp cao.
Hơn nữa, MSC thể hiện các đặc tính phục hồi quan trọng như điều hòa miễn dịch và thúc đẩy các tác dụng chống xơ hóa, tái tạo mạch và chống oxy hóa, nên có tiềm năng trở thành phương pháp điều trị tuyệt vời cho bệnh suy tim. Tế bào gốc có thể đưa vào cơ thể bằng một số phương pháp khác nhau như tiêm thẳng vào tim, đưa vào động mạch vành, truyền tĩnh mạch…
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy liệu pháp tế bào gốc có thể làm giảm các biến cố lớn về tim ở những người bị suy tim. Nghiên cứu bao gồm 537 người bị suy tim. Trong số những người này, 261 người được tiêm tế bào gốc vào tim và 276 người được tiêm giả dược.
Sau 30 tháng, so với nhóm đối chứng, những người nhận được tế bào gốc đã giảm 65% cơn đau tim và đột quỵ không gây tử vong. Tuy nhiên, không có sự giảm số lần nhập viện do suy tim ở nhóm sử dụng tế bào gốc. Một phát hiện quan trọng khác là điều trị bằng tế bào gốc đã giảm 80% số ca tử vong do tim ở những người bị suy tim độ 2.
Hiện tại, việc sử dụng tế bào gốc được chia thành 2 chiến lược: một liên quan đến việc sử dụng công nghệ in 3D sinh học có khuôn để cải thiện tỷ lệ sống của tế bào gốc được cấy ghép. Cách thứ hai liên quan đến việc không sử dụng tế bào gốc mà thay vào đó cung cấp các exosome lơ lửng với protein, axit deoxyribonucleic, axit ribonucleic vi mô và nhiều yếu tố tăng trưởng khác.
Những câu hỏi này sẽ cần được giải quyết trong các thử nghiệm lâm sàng trước khi liệu pháp tế bào trở thành phương pháp chủ yếu tại các phòng khám. Xét trên mọi khía cạnh, liệu pháp điều trị này có thể cứu sống hàng triệu người trong tương lai nếu chứng minh được tính an toàn và hiệu quả.
TS. Ngô Tuấn Anh, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108.
