Lật tẩy trò lừa rao bán thiên thạch

Viên thiên thạch được rao bán

“Thiên kim” triệu đô

Tháng 7/2016, cơ quan chức năng đã bắt 2 nhóm người từ các tỉnh, thành như: Hải Phòng, Thanh Hóa, TP.HCM đến TP.Cần Thơ để “giao dịch’’ mua bán bán thiên thạch trị giá hàng tỉ USD. Tại Cơ quan điều tra, 8 nghi phạm trong nhóm trên khai nhận, được một nhóm người khác giới thiệu có “hàng thiên kim” vừa được đem từ biên giới Campuchia về với giá bán từ 350 triệu đến 450 triệu USD/kg và hẹn xuống Cần Thơ để xem hàng với cam kết:

Nếu nhóm người từ TP.HCM đồng ý xuống Cần Thơ “xem hàng” thì được nhóm bán “ứng tiền’’ trước 230 triệu đồng để làm tin. Đồng thời nhóm mua hàng phải đem theo ít nhất 20 tỉ đồng để làm tin và cam kết nếu xuống Cần Thơ mà không có “hàng’’ thì bên bán sẽ mất 230 triệu đồng tiền “ứng trước”.

Nếu bên mua sau khi xem và thử hàng đúng là “thiên kim” phải đưa trước cho bên bán ít nhất 20 tỉ đồng.

Ông Nguyễn Đức Phường, chuyên gia về đá thiên thạch, ĐHQG Hà Nội cho biết, thiên thạch là những vật thể tự nhiên từ khoảng không vũ trụ ngoài trái đất. Thiên thạch có kích thước đa dạng từ vài mm đến hàng nghìn km. Những thiên thạch có kích thước lớn từ vài trăm m đến nghìn km chuyển động xung quanh mặt trời được gọi là tiểu hành tinh (asteroid).

Những thiên thể có kích thước lớn hơn hạt bụi nhưng nhỏ hơn so với tiểu hành tinh (asteroid) thì được gọi là meteoroid. Về thành phần, thiên thạch được phân loại, chẳng hạn thiên thạch đá, thiên thạch sắt, thiên thạch đá sắt… Những thiên thạch đá thì thành phần chủ yếu là silicate, thiên thạch sắt cấu tạo chủ yếu là sắt (treen70%), niken dưới 30%.

Thiên thạch đá sắt thì thành phần phân bố tương đồng cả silicate và sắt… Ngoài các nguyên tố trên thì trong thành phần của thiên thạch có cả các nguyên tố khác như cacbon, oxy…  Thiên thạch không phải là kim loại quý như vàng hay kim cương, thậm chí thiên thạch có thể chứa các nguyên tố phóng xạ lại tiềm ẩn những nguy cơ có hại đến sức khỏe con người.

Trò lừa

GS Phan Trường Thị, Viện trưởng Viện Đá quý, trang sức khẳng định, trò mua bán thiên thạch hiện nay đa phần là trò lừa đảo, thổi phồng giá trị hoặc bịa ra để kiếm lời.

Thiên thạch có hai loại là thiên thạch sắt và thiên thạch đá. Trên thế giới, loại thiên thạch có giá trị nhất là thiên thạch sắt niken, chúng là một phần nhân của các hành tinh (ngôi sao) trong vũ trụ, khi nổ, các mảnh vỡ rơi xuống Trái đất. Thế giới rao bán rất nhiều những mảnh vỡ này, chỉ cần một vài từ khóa trên mạng là thấy, và giá của chúng không hề đắt.

Chắc chắn không có chuyện hàng triệu USD/kg như những kẻ lừa đảo rao bán. Những mảnh thiên thạch vỏ hành tinh có giá một vài USD, còn loại thiên thạch đắt đỏ nhất, hiếm có nhất cũng chỉ lên đến khoảng 3000 USD/mảnh lớn. Tuy nhiên phải nói thêm rằng, loại thiên thạch nhân vũ trụ này cũng rất hiếm hoi.

Cũng theo GS Phan Trường Thị, ở Việt Nam hiện chỉ có khoảng 10kg thiên thạch được trưng bày trong bảo ràng. Chúng không hề có giá trị gì ngoài giá trị khoa học, phục vụ cho mục đích nghiên cứu nên không thể so sánh chúng với đá quý hay trang sức.

Có lẽ do rất hiếm khi chúng ta nhặt được thiên thạch nên sự hiếm này được con người cho là quý và những người cơ hội có thể đội giá trị lên gấp hàng nghìn, trăm nghìn lần. Đối với các nhà khoa học thì thiên thạch là những chứng cứ quan trọng, cung cấp những dữ liệu để nghiên cứu nguồn gốc hình thành hệ mặt trời, hoặc tìm kiếm những dấu hiệu của nước hoặc các điều kiện lý hóa của một hành tinh nếu thiên thạch có nguồn gốc từ hành tinh đó.

Chẳng hạn như các nhà khoa học phân tích các mẫu thiên thạch có nguồn gốc từ sao Hỏa để tìm kiếm thông tin về nước và sự sống nếu có trong quá khứ của hành tinh này.

“Mấy năm gần đây, hiện tượng rao bán thiên thạch ở Việt Nam khá phổ biến. Người có tiền mà không có hiểu biết dễ bị lừa. Ví dụ như đá tectit cũng là đá từ trên trời rơi xuống, nhưng nó chẳng khác nào một viên đá bình thường nhặt được trên mặt đất”,

GS Phan Trường Thị.

Bảo Khánh