Hiểu sai về thực phẩm than hoạt tính

Lạ nhưng không bổ

Ngoài các sản phẩm hóa mỹ phẩm có chứa than hoạt tính như kem đánh răng, sữa rửa mặt, sữa tắm, dầu gội, xà phòng… thì thực phâm than hoạt tính cũng không phải là hiếm. Có thể kể đến kem đen hay còn gọi là kem hoạt tính, bánh mỳ than hoạt tính, cà phê than hoạt tính…

Vẻ bề ngoài, những sản phẩm này trông rất lạ mắt, thu hút sự chú ý của giới trẻ, trong đó có cả trẻ em. Màu đen của sản phẩm không giống với những gì người ta thường thấy thu hút sự tò mò, háo hức. Than hoạt tính là một thành phần tẩy độc bởi khả năng thấm hút, nhưng liệu chúng có lợi cho sức khỏe khi tích hợp vào thực phẩm.

PGS.TS Phạm Văn Nho, ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội cho biết, than hoạt tính thường được sử dụng trong các ca cấp cứu cần giảm lượng chất độc, khi bệnh nhân bị ngộ độc thực phẩm hay uống thuốc quá liều. Khi đó, than sẽ bám vào chất độc trong đường ruột, ngăn chúng không hấp thu vào máu, sau đó thải qua đường bài tiết.

Bản thân than hoạt tính không thể hấp thục được trong cơ thể con người, mà nó chỉ hấp thụ các chất khác nhờ diện tích bề mặt lớn. Bản thân chúng không tham gia vào quá trình trao đổi chất cũng như không tạo ra phản ứng với bất kỳ chất nào trong cơ thể. Do đó, than hoạt tính không có bất cứ giá trị dinh dưỡng nào.

“Người ta sử dụng than hoạt tính để hấp thụ chất độc có trong không khí, nước, giảm nồng độ chất độc nếu con người lỡ không may ăn phải. Khi vào dạ dày, chúng có tính năng thẩm thấu, thấm hút mạnh nên có thể thải độc.

Do đó khi kết hợp với thực phẩm, chắc chắn thực phẩm đó không bổ dưỡng hơn, cũng không thể giúp con người thải độc trong cơ thể mà nhiều khi nó còn cản trở khả năng hấp thụ chất trong ruột. Thực phẩm than hoạt tính có thể lạ, cũng không gây ra những tác dụng xấu, nhưng chắc chắn là không có yếu tố nào có lợi cho sức khỏe”, PGS.TS Phạm Văn Nho cho biết.

Trào lưu ăn kem than hoạt tính một thời gian rộ lên ở Việt Nam, hiện có một số loại thực phẩm khác cũng có thêm thành phần than hoạt tính, nhưng theo PGS.TS Phạm Văn Nho, đến nay chưa có cơ sở khoa học nào để chứng minh chúng tốt cho sức khỏe.

Đừng thải độc khi không nhiễm độc

Than hoạt tính có khả năng thải độc cơ thể nhơ cơ chế thấm hút mạnh và đào thải qua đường tiêu hóa, vậy chúng có khả năng giải độc cơ thể không? Một người không gặp vấn đề gì về ngộ độc thực phẩm, có thể sử dụng than hoạt tính để thải độc cơ thể hay không?

PGS.TS Phạm Văn Nho cho biết, than hoạt tính chỉ thải độc ở đường tiêu hóa chứ không thải độc được trong đường máu. Trong khi đó để thải độc cho toàn bộ cơ thể thì phải kích thích chuyển hóa ở thận, gan chứ không phải chỉ có đường tiêu hóa. Do đó, than hoạt tính không dùng để thải độc hay thanh lọc cơ thể. Lầm tưởng này của không ít người dẫn đến những bi hài xung quanh câu chuyện thải độc cơ thể.

“Nếu không có vấn đề gì mà vẫn uống than hoạt tính thì chúng làm chậm hoạt động ruột và có thể dẫn đến buồn nôn, táo bón hoặc đi ngoài phân đen. Do đó, đừng nên vội vã chạy theo các trào lưu thải độc, bởi trừ khi nuốt phải chất độc, cơ thể không thể nhiễm độc tố từ thức ăn.

Hơn nữa, cơ thể luôn có sẵn phương tiện thanh lọc cơ thể là gan và thận nên đừng tốn tiền vào các phương pháp không được khoa học chứng minh”, PGS.TS Phạm Văn Nho cho biết.

Bản chất than hoạt tính là cacbon, chúng chỉ có thể chuyển hóa thành oxit cacbon khi ở nhiệt độ lên đến 500 độ C. Trong điều kiện bình thường, chúng vô hại cho cơ thể, nhưng khi lạm dụng nó thì lại có những tác động không tốt. Đặc biệt là những thực phẩm có chứa thành phần than hoạt tính, chúng hoàn toàn không có thêm thành phần bổ dưỡng nào cho cơ thể.

“Nếu than hoạt tính thường được dùng để thải độc trên da hay làm sạch răng, điều gì đảm bảo chất này an toàn khi được đưa vào cơ thể con người? Trước khi thử nghiệm những thứ mới lạ, nhất là thực phẩm, phải hiểu rõ về chúng. Không nên chạy theo trào lưu để rồi rước họa vào người”, PGS.TS Phạm Văn Nho.