+ Can dương thượng cang sinh chứng đau đầu
Do can (gan) nóng bốc hỏa lên đầu. Triệu chứng: Khi bệnh tăng thì đau đầu từng cơn, hay cáu giận, phiền táo ngủ không yên, hai mạng sườn trướng đau, mắt đỏ, miệng đắng, mạch huyền sác. Điều trị, bình can tiềm dương. Bài thuốc Thiên ma câu đằng ẩm: Thiên ma 12g, câu đằng 12g, thạch quyết minh 16g, chi tử 8g, hoàng cầm 10g, phục thần 12g, ngưu tất 10g, đỗ trọng 12g, ích mẫu 12g, tang ký sinh 12g. Tùy chứng trạng có thể gia thêm cúc hoa, hạ khô thảo, khổ đinh trà. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
+ Can dương thượng cang sinh ra chóng mặt
Do huyết hư sinh nội nhiệt, làm động can dương sinh bệnh. Triệu chứng: Đau đầu choáng váng, hoa mắt, sợ ánh sáng, buồn nôn, thích yên tĩnh, mạch tế. Điều trị: Dục âm tiềm dương. Bài thuốc: Thục địa 16g, hoài sơn 12g, trạch tả 8g, sơn thù 6g, đan bì 8g, bạch linh 12g, kỷ tử 12g, cúc hoa 12g, phối hợp với bài Thiên ma câu đằng ẩm. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.
+ Do can dương thượng cang sinh chứng tai ù, tai điếc
Do phòng thất không điều độ làm thận thủy suy yếu không hàm được can mộc mà sinh bệnh. Triệu chứng, hay mệt mỏi, đau lưng mỏi gối, ngủ kém, hay quên, có cảm giác nóng từng cơn, hay vã mồ hôi. Điều trị: Bổ thận thủy hàm can mộc. Bài thuốc: Tri mẫu 12g, hoàng bá 12g, thục địa 12g, hoài sơn 12g, trạch tả 10g, đan bì 8g, bạch linh 12g, sơn thù 6g phối hợp với bài thiên ma câu đằng ẩm. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn hoặc lúc đói.
+ Do can đởm (túi mật) thấp nhiệt sinh chứng can dương thượng cang
Triệu chứng: Hai mắt đỏ, miệng đắng, đại tiện bí kết, tiểu tiện vàng, âm nang ngứa, mạch huyền sác. Điều trị: Bình can tiềm dương thanh nhiệt lợi thấp. Bài thuốc: Long đởm thảo 16g, cam thảo 4g, chi tử 8g, hoàng cầm 10g, mộc thông 12g, sinh địa 12g, hoàng liên 6g, liên kiều 12g, trạch tả 12g, xa tiền tử 12g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)
