Hiện có 21 tỉnh thành gồm TPHCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Khánh Hòa, Long An, Bạc Liêu, Tây Ninh, Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Nai, Bình Thuận, Tiền Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, An Giang, Bến Tre, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Kiên Giang... đang có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế (dưới 2 con/bà mẹ trong độ tuổi sinh đẻ).
Trong số này, TPHCM có mức sinh thấp nhất cả nước, nhiều năm gần đây dao động từ 1,3-1,5 con/bà mẹ.
Theo dự thảo Luật dân số do Bộ Y tế chủ trì xây dựng, Nhà nước khuyến khích sinh đủ hai con tại tỉnh có mức sinh thấp bằng cách hỗ trợ một lần bằng tiền ít nhất tương đương 1 lần mức lương tối thiểu vùng khi phụ nữ sinh con thứ nhất, và ít nhất tương đương 2 lần mức lương tối thiểu vùng khi phụ nữ sinh con thứ hai.
Nếu dự thảo được thông qua, khi sinh đủ hai con, phụ nữ tại các tỉnh vùng I mà có mức sinh thấp có thể được thưởng đến 8,84 triệu đồng.
Bên cạnh đó, cặp vợ chồng cam kết sinh đủ hai con được Nhà nước hỗ trợ cho con của họ học tại cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục tiểu học công lập, miễn học phí khi theo học THCS công lập.
Đây là lần đầu tiên chính sách dân số của Việt Nam đề xuất thực hiện "thưởng tiền" khi tỉ lệ sinh có giảm tại nhiều tỉnh thành, đặc biệt tại khu vực phía Nam và sau nhiều năm thực hiện chính sách kế hoạch hóa gia đình, hiện bắt đầu phải đối mặt với nguy cơ dân số già.
Trước đây đã có một số tỉnh thành có mức "thưởng" như tặng quà cho gia đình sinh hai con một bề gái, nhưng thưởng tiền khi sinh con thì chưa từng có địa phương nào thực hiện.
Ở các tỉnh có mức sinh cao, dự thảo cũng đề xuất biện pháp điều chỉnh, cụ thể phụ nữ là người dân tộc thiểu số hoặc người Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cư trú tại vùng khó khăn, khi sinh đủ hai con và cam kết không sinh thêm con được Nhà nước hỗ trợ một lần bằng tiền ít nhất tương đương 1 lần mức lương tối thiểu vùng.
Ngoài ra, dự thảo đề xuất miễn phí sử dụng các biện pháp tránh thai cho người có nhu cầu.
Dự thảo Luật dân số cũng đặt ra nhiều vấn đề về cải thiện tầm vóc, giống nòi, chênh lệch giới tính khi sinh. Nam, nữ trước khi kết hôn có trách nhiệm tham gia chương trình giáo dục định hướng.
