Sốc phản vệ vì ăn trứng kiến
Ngày 3/4, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí, Quảng Ninh vừa cứu sống một bệnh nhân nữ 58 tuổi bị sốc phản vệ do ngộ độc trứng kiến. Người nhà bệnh nhân cho biết, khoảng 1 giờ trước khi được đưa vào bệnh viện cấp cứu, người phụ nữ này có ăn trứng kiến, sau đó bị nổi mẩn đỏ toàn thân, đau bụng và nôn. Ngay lập tức, người bệnh được đưa đến cấp cứu tại Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí. Sau khi thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán người bệnh bị sốc phản vệ độ III do chất độc trong trứng kiến gây ra ngộ độc.
GS Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho biết, hiện nay ở Việt Nam, người dân sử dụng kiến làm thực phẩm ở 2 dạng: Ăn trứng kiến và uống rượu ngâm trứng kiến. Trứng kiến là cách gọi dân gian cho giai đoạn phát triển trước trưởng thành, chủ yếu ở giai đoạn ấu trùng và nhộng kiến được bọc trong một vỏ mỏng màu trắng. Còn trứng kiến thật khi được đẻ ra rất bé, có khi bằng mắt thường cũng khó nhận biết. Hiện nay, mỗi nơi người ta tự thu lượm trứng kiến về ăn nên khó xác định tên loài cụ thể. Theo thông tin trên mạng thì chủ yếu người dân hay thu "trứng kiến" của loài kiến cong bụng (Crematogaster spp). Người ta lấy cả tổ kiến về, rũ cho kiến trưởng thành đi hết, rồi sàng thu lại trứng kiến, sau đó chế biến thành món ăn.
Những trường hợp ăn "trứng kiến" hay uống rượu kiến bị ngộ độc, nhẹ thì có thể do cơ địa không phù hợp, vì ở kiến trưởng thành có nọc độc chứa axit formic. Trường hợp nặng gây chết người thì phải tìm hiểu kỹ nguyên nhân. Có trường hợp khi thu bắt kiến, để tránh kiến đốt, người ta phun thuốc trừ sâu vào tổ, cũng có thể trong khi chế biến lẫn với các tạp chất gây ngộ độc hoặc một số cá thể kiến đã bị thối rữa nhiễm khuẩn...
Dễ bị nhiễm vi khuẩn có hại
Theo GS Bùi Công Hiển, đối với quan niệm coi trứng kiến là đặc sản, thực tế khoa học chưa chứng minh thành phần của loại thực phẩm này. Hơn nữa trứng lại có những thành phần lạ, tuy là protein tốt nhưng người dùng có thể bị dị ứng như arginin, prolin, histidin... Ngoài ra, kiến là loài côn trùng sống ở nhiều môi trường khác nhau, trong đó có ở nơi ẩm thấp, rừng núi, nên có thể chứa rất nhiều ký sinh trùng, vi khuẩn có hại. Sử dụng trứng kiến này, vô tình chúng ta tự đưa vào cơ thể mình nguồn vi khuẩn có hại.
Trên lý thuyết thì đúng là côn trùng cung cấp hàm lượng dinh dưỡng và protein cao so với thịt và cá. Côn trùng có thể được sử dụng như một loại thực phẩm bổ sung cho trẻ em suy dinh dưỡng. Bởi chúng có hàm lượng protein cao cũng như rất giàu các vi chất (đồng, sắt, magiê, mangan, photpho, selen và kẽm). Thế nhưng đi kèm với nó lại là độc tố. Ví dụ như loài có nọc độc, bọ xít, ong vò vẽ... là những loài chứa nhiều độc tố. Khi sử dụng làm thực phẩm rất dễ gặp rủi ro ngộ độc. Dù là thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhưng không phải loại côn trùng nào cũng ăn được, do đó chỉ nên ăn những loại đã được khuyến cáo là an toàn. Đặc biệt, không dùng côn trùng đã ôi, thiu vì không chỉ các chất trong cơ thể côn trùng đã biến tính, mà thường đã bị nhiễm nấm mốc rất độc hại.
Theo GS Bùi Công Hiển, không nên sử dụng côn trùng một cách bừa bãi. Trứng kiến an toàn phải được khai thác thủ công, không sử dụng hóa chất, dùng ngay sau khi khai thác...
“Không nên ăn các thực phẩm lạ hoặc tiếp xúc với các chất lạ. Nếu thấy mẩn ngứa, khó chịu cần được đưa ngay đến các cơ sở y tế gần nhất để điều trị kịp thời, tránh để lâu sẽ nguy hiểm đến tính mạng”.
GS Bùi Công Hiển
