Giả thuyết cho rằng có một đại dương cổ trên sao Hỏa bao phủ tới một phần ba Hành tinh Đỏ cách đây hàng tỷ năm đã là vấn đề gây tranh cãi giữa các nhà khoa học trong nhiều thập kỷ, và một nhà nghiên cứu bên ngoài đã bày tỏ sự hoài nghi về những phát hiện mới nhất.
Vào năm 2021, xe tự hành thám hiểm Zhurong của Trung Quốc đã hạ cánh xuống một đồng bằng ở vùng Utopia thuộc bán cầu bắc của sao Hỏa, nơi trước đây từng phát hiện ra dấu hiệu của nước cổ đại.
Kể từ đó, tàu thăm dò này đã thăm dò bề mặt đỏ và một số phát hiện mới từ nhiệm vụ này đã được tiết lộ trong nghiên cứu mới trên tạp chí Nature.
 |
| Giả thuyết cho rằng một phần ba diện tích sao Hỏa từng có một đại dương cách đây hàng tỷ năm vẫn còn gây tranh cãi trong giới khoa học. Ảnh: Hubble/NASA |
Tác giả chính của nghiên cứu Bo Wu thuộc Đại học Bách khoa Hồng Kông nói rằng nhiều đặc điểm cho thấy từng có đại dương đã được phát hiện xung quanh khu vực đổ bộ của Zhurong, bao gồm "các hình nón có lỗ, rãnh đa giác và dòng chảy khắc".
Các nghiên cứu trước đây cho thấy rằng các nón hố giống như miệng núi lửa có thể xuất phát từ các núi lửa bùn và thường hình thành ở những khu vực có nước hoặc băng.
Theo nghiên cứu, thông tin từ xe tự hành, cũng như dữ liệu vệ tinh và phân tích từ Trái Đất, cũng cho thấy rằng đã từng có đường bờ biển gần khu vực này.
Nhóm nghiên cứu ước tính rằng đại dương này được hình thành do lũ lụt cách đây gần 3,7 tỷ năm. Sau đó, đại dương đóng băng, tạo thành đường bờ biển trước khi biến mất cách đây 3,4 tỷ năm, theo kịch bản của họ.
Bo nhấn mạnh rằng nhóm nghiên cứu "không khẳng định rằng những phát hiện của chúng tôi chứng minh chắc chắn rằng có một đại dương trên sao Hỏa". Mức độ chắc chắn đó có thể sẽ đòi hỏi một nhiệm vụ mang một số đá từ sao Hỏa về Trái Đất để quan sát kỹ hơn.
 |
| Trung Quốc, trong lần đầu tiếp cận sao Hỏa đã có được những thành công ngoài mong đợi. Tuy nhiên nó vẫn bị các nhà khoa học phương Tây nghi ngại. Ảnh: Zhurong |
Bờ biển luôn thay đổi
Benjamin Cardenas, một nhà khoa học đã phân tích các bằng chứng khác về đại dương trên sao Hỏa, nói rằng ông "hoài nghi" về nghiên cứu mới này.
Ông cảm thấy các nhà nghiên cứu đã không tính đến mức độ gió mạnh trên sao Hỏa đã thổi xung quanh trầm tích và làm mòn đá trong vài tỷ năm qua.
"Chúng ta có xu hướng nghĩ rằng sao Hỏa không hoạt động nhiều, giống như mặt trăng, nhưng nó thực sự hoạt động!" Cardenas thuộc Đại học bang Pennsylvania ở Hoa Kỳ cho biết.
Ông chỉ ra nghiên cứu về quá trình xói mòn trong quá khứ cho thấy rằng "ngay cả tốc độ xói mòn chậm trên sao Hỏa" cũng có thể phá hủy các dấu hiệu của bờ biển trong một thời gian dài như vậy.
Bo thừa nhận rằng gió có thể đã làm mòn một số tảng đá, nhưng cho biết tác động của thiên thạch va vào sao Hỏa cũng có thể "thỉnh thoảng đào đá ngầm và trầm tích lên bề mặt".
Trong khi lý thuyết chung vẫn còn gây tranh cãi, Cardenas cho biết ông có xu hướng "nghĩ rằng có một đại dương trên sao Hỏa".
Việc tìm ra sự thật có thể giúp giải mã một bí ẩn lớn hơn: liệu Trái Đất có phải là hành tinh duy nhất trong hệ mặt trời có khả năng duy trì sự sống hay không.
Cardenas cho biết: "Hầu hết các nhà khoa học cho rằng sự sống trên Trái Đất xuất hiện dưới đại dương, nơi khí nóng và khoáng chất từ dưới bề mặt chảy vào đáy biển, hoặc rất gần ranh giới giữa nước và không khí, trong các vũng thủy triều nhỏ".
"Vì vậy, bằng chứng về đại dương khiến hành tinh này có vẻ thân thiện hơn."
