Thể 1: Triệu chứng: Ho, ho khan, sổ mũi, nhức đầu, đêm ho nhiều, ho có đờm xanh hoặc vàng, ngực khó thở. Dùng bài thuốc 1 gồm: Lá húng chanh, lá bạc hà, lá củ xả, gừng sống (mỗi thứ 100g), rượu trắng1 lít loại ngon. Tất cả còn tươi, xay nhỏ ngâm rượu. Mỗi ngày uống 2 chén (chén hạt mít) sáng và tối.
Bài thuốc thứ 2 gồm: Chanh tươi cả vỏ 1 quả, củ nghệ tươi nướng chín 20g, muối ăn, lá tre tươi, đường trắng mỗi thứ 4g. Nghệ, lá tre, muối giã nhỏ trộn đều. Chanh thái nhỏ trộn với các thứ trên. Ăn trước trước khi đi ngủ. về mùa đông có thể cho thêm 10-15 hạt tiêu nghiền nát với các thứ trên. Cách dùng: ngày ăn (hoặc uống với trẻ nhỏ) 1 lần buổi tối ăn trong 3 ngày.
Thể 2: Triệu chứng: Ho có đờm loãng, nhức đầu, ngạt mũi, ngứa cổ, tiếng nói nặng (phong hàn). Bài thuốc gồm: Lá tía tô, lá hẹ, lá xương sông mỗi thứ 12g, kinh giới, gừng tươi mỗi thứ 8g. Cho tất cả sắc cùng 3 bát nước sắc còn 1 bát. Người lớn ngày uống 2 lần. Trẻ em ngày uống 4 lần.
Thể 3: Triệu chứng: Ho có đờm, miệng khát, họng đau hoặc có sốt (phong nhiệt). Bài thuốc gồm: Lá dâu 12g, bạc hà, cúc hoa, lá hẹ mỗi thứ 8g. Cho tất cả sắc cùng 3 bát nước sắc còn 1 bát. Người lớn ngày uống 2 lần. Trẻ em ngày uống 4 lần.
Thể 4: Triệu chứng ho khan, mũi khô, họng ráo, đầu lưỡi đỏ (tào khí). Bài thuốc gồm: Rễ dâu 12g ngâm nước uống. Bài thuốc 2 gồm: Hoa hòe sao vàng 20g, mạch môn 12g, ô mai 2 quả, lá tre 8g, vỏ rễ dâu 20g, lá hẹ 8g. Cho tất cả sắc cùng 3 bát nước sắc còn 1 bát. Người lớn ngày uống 2 lần,tTrẻ em ngày uống 4 lần. Có thể cho vào phích hãm để uống.
Thể 5: Ho nhiều đờm, khạc dễ ra, ăn uống kém, người gầy, mệt, lưỡi nhờn. Bài thuốc gồm: vỏ quýt, hậu phác, hạt củ cải sao, cam thảo dây mỗi thứ 12g, gừng tươi, củ chóc chuột (bán hạ) mỗi thứ 4g, hạt cải bẹ 10g. Cho tất cả sắc cùng 3 bát nước sắc còn 1 bát. Người lớn ngày uống 2 lần. Trẻ em ngày uống 4 lần.
Thể 6: Ho khan, đờm sát, cổ họng khô và ngứa, nhức đầu, khó chịu, rêu lưỡi vàng (khí nghịch bốc hỏa). Bài thuốc: Rau má, lá tre mỗi thứ 12g, lá chanh, quả dành dành, cam thảo dây mỗi thứ 8g. Cho tất cả sắc cùng 3 bát nước sắc còn 1 bát. Người lớn ngày uống 2 lần. Trẻ em ngày uống 4 lần.
Lương y Mai Xuân Hùng, Chi hội Đông y Thăng Long, Hà Nội
