Cách phát hiện sớm ung thư
Vừa qua tại BV Xanh Pôn (Hà Nội), bệnh nhân nữ 52 tuổi nhập viện do đại tiện phân nhày máu 1 năm nay, gầy sút 10 kg. Nội soi đại tràng cho thấy khối u sùi cách rìa hậu môn 10cm, hẹp gần như hoàn toàn lòng đại tràng, dây soi không qua được, chụp cộng hưởng từ cho thấy khối u trực tràng cao. Bệnh nhân được chẩn đoán u trực tràng cao giai đoạn III (T3,N2,M0), phẫu thuật cắt u trực tràng nội soi ngày 12/4/2020. Kết quả giải phẫu bệnh sau mổ cho thấy bệnh nhân bị ung thư biểu mô tuyến biệt hóa vừa xâm nhập thanh mạc, mạch máu, di căn 4/12 hạch. Sau mổ bệnh nhân ổn định, trung tiện sau 24 giờ, tập ăn lỏng sau 48 giờ, xuất viện sau mổ 6 ngày, chuẩn bị tiếp tục lộ trình hóa chất và xạ trị.
Ung trực tràng nếu được phát hiện sớm, điều trị triệt để thì tỉ lệ sống trên 5 năm có thể đạt 80%. Các triệu chứng của ung thư trực tràng bao gồm, bệnh nhân thay đổi thói quen đại tiện như tiêu chảy, táo bón hoặc đi tiêu thường xuyên hơn, máu sẫm hoặc đỏ trong phân, có chất nhầy trong phân, phân hẹp, đau bụng, thiếu máu thiếu sắt, có cảm giác ruột không hoàn toàn trống rỗng. Bệnh nhân giảm cân không giải thích được kèm theo yếu hoặc mệt mỏi. Khi gặp trường hợp này, đặc biệt có máu trong phân và sút cân không giải thích được, bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ ngay.
Ở một số gia đình, đột biến gene được truyền từ cha mẹ sang con làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Những đột biến này chỉ liên quan đến một tỷ lệ nhỏ ung thư trực tràng. Hai hội chứng ung thư đại trực tràng được xác định rõ là:
+Ung thư đại trực tràng di truyền không polyp (HNPCC), còn được gọi là hội chứng Lynch, làm tăng nguy cơ ung thư ruột kết và các bệnh ung thư khác. Những người bị HNPCC có xu hướng phát triển ung thư ruột kết trước 50 tuổi.
Bệnh polyp tuyến gia đình (FAP), là một rối loạn hiếm gặp khiến người bệnh phát triển hàng ngàn polyp trong niêm mạc đại tràng và trực tràng. Những người mắc FAP không được điều trị có nguy cơ mắc ung thư đại tràng hoặc trực tràng trước 40 tuổi.
FAP, HNPCC là các hội chứng ung thư đại trực tràng hiếm gặp hơn có thể được phát hiện thông qua xét nghiệm di truyền.
Các yếu tố nguy cơ
Các đặc điểm tuổi tác, yếu tố lối sống, dân tộc làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng bao gồm:
+Người trên 50 tuổi: Ung thư đại trực tràng có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi, nhưng ít hơn.
+Tỷ lệ ung thư ở nam cao hơn nữ (1,5/1).
+Người có polyp đại trực tràng nguy cơ ung thư cao hơn những người khác.
+ Các bệnh viêm mãn tính của đại tràng và trực tràng, chẳng hạn như viêm loét đại tràng và bệnh Crohn làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
+Các hội chứng di truyền (FAP và HNPCC) làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
+ Ung thư đại trực tràng có thể liên quan đến chế độ ăn ít rau và nhiều thịt đỏ, đặc biệt là thịt nướng .
+ Hoạt động thể chất thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ ung thư ruột kết.
+ Những người mắc bệnh tiểu đường týp 2 và kiểm soát đường huyết kém có thể tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
+ Những người béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng và tăng nguy cơ tử vong do ung thư đại hoặc trực tràng.
+ Những người hút thuốc có thể tăng nguy cơ ung thư ruột kết.
+ Uống thường xuyên hơn ba loại đồ uống có cồn mỗi tuần có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
+Xạ trị cho bệnh ung thư trước đó. Liệu pháp xạ trị hướng vào bụng để điều trị ung thư trước đây có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
BS Trần Kiên Quyết (BV Xanh Pôn)
