Cường giáp không phải là một bệnh mà là một hội chứng, tức là không phải một bệnh riêng biệt. Có nhiều bệnh gây ra hội chứng này, trong đó có thể kể đến bệnh Basedow; cường giáp do bướu nhân độc tuyến giáp, viêm tuyến giáp...
Bệnh gây ra bởi tình trạng tăng tiết hormone tuyên giáp (triiodothyronine và thyroxin) dẫn đến các triệu chứng tim mạch, tăng chuyển hóa quá mức với các biểu hiện như hồi hộp, khó ngủ, run tay, dễ bị kích thích, hay cáu gắt, nhịp tim nhanh dẫn đến rối loạn nhịp tim, mệt nhiều, có khi ngứa ngoài da, người lúc nào cũng sợ nóng bức, ra mồ hôi nhiều, sụt cân, tiêu chảy…
Theo y học cổ truyền, cường giáp xếp vào chứng: Anh lựu; nhục anh, anh bệnh. Bệnh mới phát chủ yếu là do can đởm kết, chữa trị nên lý khí hoá đởm, nhuyễn kiên, tán kết. Thời kỳ sau phần âm suy, hao tổn, chữa trị nên nhu can, tư thận. Chứng nhẹ: biểu hiện chủ yếu là can khí uất kết, đàm kết sinh hoả gây nhiễu tâm phép trị chủ yếu là sơ can, thanh tâm, hoá đàm, tán kết. Chứng nặng: Biểu hiện chủ yếu là khí uất, đàm kết, phép trị choủ yếu là dưỡng tâm, tả hoả, hoá đàm, tán kết. Chứng nguy: biểu hiện chủ yếu là táo hoả cực thịnh làm suy kiệt khí âm, cần truyền dịch hồi sức cấp cứu.
Điều trị bằng y học cổ truyền giúp cải thiện rất nhiều các triệu chứng biến chứng của bệnh nhân. Món ăn- bài thuốc vừa có tác dụng bồi bổ, vừa có tác dụng trị bệnh, giảm biến chứng...
Canh ba ba hàu: Hàu 100g, thịt ba ba 50g, bá tử nhân, rau câu, táo chua, bạch thược mỗi loại 25g, đại táo 10 quả (bỏ hạt). Các vị trên sắc cùng để uống. Mỗi ngày 2 lần, uống ấm nóng.
Canh củ cải rau câu: Củ cải 250g, rau câu 50g, trần bì 10g, sò sống 30g, vỏ hến biển 10g. Cho rau câu, trần bì, sò sống, vỏ hến biển vào nấu cùng, sau khi nước sôi 40 phút, lọc lấy nước thuốc. Vớt rau câu ra thái nhỏ, lấy củ cải cắt khúc, thả cùng vào trong nước thuốc đã sắc xong, cho thêm ít nước gà hoặc nước thịt, muối, mì chính. Bắc lên bếp đun đến khi củ cải chính là được. Ăn rau, uống canh.
Đồ uống 5 loại nước: Lê 1 quả, ngó sen tươi 1 mẩu, mía 1 đoạn, mã thầy 15 củ, củ cải 1 củ. Bỏ vỏ mã thầy, củ cải, mía, cho vào cùng với hai nguyên liệu kia nghiền nhỏ, ép lấy nước, sau đó cho vào trong một cái đồ đựng, uống lạnh là tốt nhất. Nếu gặp trời nóng lên chọn dùng dưa hấu, lá sen tươi, rễ cỏ tranh (mao căn tươi), kim ngân hoa tươi mỗi loại 15g, sắc cùng uống, bỏ bã, để vào chỗ mát, cho thêm ít đường trắng. Uống trong ngày không hạn chế thời gian và số lần.
Cao nhân ích tâm: Cùi nhãn 150g, đương quy 100g, viễn chí 50g, thiên đông 50g, ngũ vị tử 30g, đại táo 20 quả, hắc tang thầm (dâu đen) 30g, hắc chi ma (vừng đen) 20g. Trừ vừng ra còn thì cho hết vào nồi đất sắc, cứ nửa tiếng lại lọc lấy nước thuốc 1 lần. Cho thêm nước đun sắc lại, làm như vậy 3 lần, hòa nước thuốc 3 lần lẫn vào nhau, dùng lửa nhỏ sắc, cô đặc thành dạng cao quánh cho thêm mật ong, thêm vừng đen, đun sôi lại, đợi cho nguội cho vào trong hộp. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa, uống với nước nóng.
Lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Việt Nam)
