Mất chức năng thận đột ngột chỉ trong vài giờ
BSCKII. Đồng Thế Uy, Trung tâm Thận tiết niệu và lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tổn thương thận cấp là tình trạng giảm chức năng thận đột ngột và kéo dài trong vài giờ hoặc vài ngày dẫn tới giảm mức lọc cầu thận, ứ đọng các sản phẩm của quá trình chuyển hóa không nitơ (điện giải, kiềm toan) và các sản phẩm chuyển hóa nitơ phi protein (ure, creatinin).
Nguyên nhân thường do tưới máu thận không đầy đủ do chấn thương nặng, bệnh tật hoặc phẫu thuật nhưng đôi khi do bệnh thận tiến triển nhanh, tổn thương tại thận.
Biểu hiện lâm sàng của tổn thương thận cấp là tiểu ít hoặc không đi tiểu xảy ra cấp tính, tiếp theo là tăng nitơ phi protein trong máu, rối loạn cân bằng nước điện giải, rối loạn cân bằng kiềm toan, phù và tăng huyết áp.
Các triệu chứng có thể bao gồm chán ăn, buồn nôn, và nôn. Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời thì có thể dẫn đến co giật và hôn mê, thậm chí tử vong.
Theo BSCKII. Đồng Thế Uy, các dấu hiệu của tổn thương thận cấp bao gồm:
Giảm lượng nước tiểu: Một trong những dấu hiệu đáng chú ý nhất của suy thận cấp là giảm lượng nước tiểu hoặc ngưng tiểu hoàn toàn.
Phù: Phù tại vùng chân, bàn chân, tay, mặt hoặc các phần khác của cơ thể do việc giữ nước và muối trong cơ thể.
Mệt mỏi và ăn kém: Do tích tụ các chất độc hại và chất thải trong máu.
Buồn nôn và nôn: Có thể do tác động của các chất độc lên dạ dày và dấu hiệu của việc các chất thải không được loại bỏ qua thận.
Đau lưng và vùng thắt lưng: Đau và khó chịu ở vùng thắt lưng, có thể gặp cơn đau quặn thận do sỏi.
Bên cạnh các dấu hiệu trên, người bị tổn thương thận cấp còn có các dấu hiệu liên quan đến tim mạch như: Huyết áp có thể thấp trong giai đoạn đầu của vô niệu nếu nguyên nhân là sốc. Nếu vô niệu kéo dài huyết áp sẽ tăng, mức độ tăng huyết áp phụ thuộc vào lượng nước đưa vào cơ thể. Quá tải thể tích và tăng huyết áp có thể gây phù phổi cấp.
Rối loạn nhịp tim: Nếu có kali máu tăng sẽ gây rối loạn nhịp tim, có thể gây ngừng tim và tử vong. Viêm màng ngoài tim, có thể gặp do urê máu tăng.
Về thần kinh, người bệnh có thể bị chuột rút, co giật, hôn mê do rối loạn điện giải và urê máu tăng…
 |
BSCKII. Đồng Thế Uy tư vấn cho bệnh nhân - Ảnh: BVCC |
Nhiều nguyên nhân gây bệnh
Theo BSCKII. Đồng Thế Uy, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tổn thương thận cấp. Có thể là nguyên nhân trước thận, tại thận hoặc sau thận làm suy sụp và mất chức năng tạm thời, cấp tính của cả hai thận, do ngừng hoặc suy giảm nhanh chóng mức lọc cầu thận.
Có nhiều cách phân loại nguyên nhân gây ra tổn thương thận cấp, nhưng thông thường được phân ra 3 nhóm nguyên nhân dựa trên sự khác nhau về cơ chế bệnh sinh.
Nguyên nhân trước thận: Nguyên nhân trước thận bao gồm mọi nguyên nhân gây giảm dòng máu hiệu dụng tới thận, dẫn tới giảm áp lực lọc cầu thận và gây ra thiểu niệu hoặc vô niệu.
- Gồm các nguyên nhân gây sốc: Sốc giảm thể tích (mất nước, mất máu), sốc tim, sốc nhiễm khuẩn, sốc quá mẫn, …
- Các nguyên nhân gây giảm khối lượng tuần hoàn khác: Giảm áp lực keo trong hội chứng thận hư, xơ gan mất bù, thiểu dưỡng.
Nguyên nhân tại thận: Các nguyên nhân tại thận bao gồm các tổn thương thực thể tại thận, gặp trong các bệnh thận:
- Bệnh cầu thận và bệnh của các mạch máu nhỏ trong thận: Viêm cầu thận tiến triển nhanh, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn bán cấp gây viêm các mạch máu trong thận, viêm cầu thận cấp sau nhiễm liên cầu khuẩn, viêm mạch máu thận trong các bệnh mạch máu hệ thống, xơ cứng bì, tăng huyết áp ác tính, hội chứng tan máu tăng ure máu, nhiễm độc thai nghén, đông máu rải rác trong lòng mạch.
- Bệnh mô kẽ thận: Viêm thận kẽ do nhiễm khuẩn, viêm thận kẽ do thuốc, xâm nhập tế bào ác tính vào mô kẽ thận (u lympho, bệnh bạch cầu, ung thư mô liên kết).
- Bệnh ống thận: Hoại tử ống thận cấp sau thiếu máu, nhiễm độc thận (do thuốc, chất cản quang đường tĩnh mạch, thuốc gây mê, kim loại nặng, dung môi hữu cơ, nọc độc của rắn, mật cá hoặc mật động vật khác, nấm độc, nọc ong, thuốc thảo mộc), bệnh thận chuỗi nhẹ, tăng calci máu.
Nguyên nhân sau thận
Các nguyên nhân gây tắc đường dẫn nước tiểu của thận, bao gồm:
- Tắc đường tiết niệu cao: Sỏi niệu quản, cục máu đông, hoại tử nhú núm thận, khối u, xơ hóa phúc mạc thành sau, phẫu thuật thắt nhầm niệu quản.
- Tắc đường tiết niệu thấp: Tắc niệu đạo, tắc ở cổ bàng quang (tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt), hội chứng bàng quang do thần kinh.
Vì vậy, BSCKII Đồng Thế Uy khuyên: Khi có những biểu hiện lâm sàng trên, người bệnh hoặc gia đình người bệnh nên đưa họ đến cơ sở y tế gần nhà để khám, sàng lọc và đánh giá. Bệnh nhân được chẩn đoán tổn thương thận cấp sẽ được xử trí tích cực tùy vào nguyên nhân gây tổn thương và từng giai đoạn tiến triển của bệnh. Nếu xử trí kịp thời chức năng thận có thể phục hồi hoàn toàn.
Ngược lại, nếu những nguyên nhân gây bệnh không được loại bỏ sớm, người bệnh có nguy cơ tử vong rất cao do những biến chứng của tình trạng suy thận.
Tổn thương thận cấp là một trong những bệnh lý nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng sức khỏe của người bệnh. Vì vậy, nếu phát hiện các triệu chứng của bệnh, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám kịp thời.
