Lý do Indonesia cấm bán hàng trên mạng xã hội

Theo trang First Post, quy định này có nghĩa các mạng xã hội sẽ không thể giao dịch trực tiếp mà chỉ có thể quảng bá sản phẩm.

Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hasan nói: "Nền tảng thương mại xã hội có thể đặt các quảng cáo như tivi nhưng không được phép mang tính giao dịch. Họ không thể mở cửa hàng hay trực tiếp bán hàng".

Ông cũng khẳng định cần có sự tách bạch và "thương mại điện tử không thể trở thành mạng xã hội". Quy định mới này có hiệu lực ngay lập tức.

Chính phủ Indonesia nhấn mạnh việc định giá "săn mồi" (tức đặt giá thấp để loại bỏ cạnh tranh) trên mạng xã hội đang đe dọa các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Theo ông Hasan, quy định mới nhằm đảm bảo cạnh tranh "công bằng và chính đáng", đồng thời ngăn chặn "sự thống trị của thuật toán và ngăn việc sử dụng dữ liệu người dùng để kiếm lợi trong kinh doanh".

Các công ty vi phạm trước hết sẽ bị cảnh cáo và đối mặt với nguy cơ bị thu hồi giấy phép kinh doanh.

Một người bán hàng đang livestream trên mạng xã hội tại trung tâm mua sắm ICT ở Jakarta, Indonesia. Ảnh: Reuters.

Một trong những mạng xã hội bị ảnh hưởng nặng nhất từ lệnh cấm là TikTok (thuộc Công ty Bytedance của Trung Quốc). Theo Hãng tin AFP, Indonesia là thị trường lớn thứ 2 thế giới của TikTok với 125 triệu tài khoản hoạt động hằng tháng - ngang với châu Âu và chỉ xếp sau 150 triệu người dùng ở Mỹ.

Quyết định này sẽ giáng đòn mạnh lên TikTok bởi mạng xã hội này mới đây hứa hẹn đầu tư hàng tỷ USD vào Đông Nam Á, phần lớn tại Indonesia, trong vài năm tới để thúc đẩy thương mại điện tử.

Quy định mới cũng yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử ở Indonesia đặt mức giá tối thiểu là 100 USD đối với một số mặt hàng nhập khẩu trực tiếp từ nước ngoài, và tất cả sản phẩm được cung cấp phải đáp ứng tiêu chuẩn địa phương. SCMP dẫn lời Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hasan nhấn mạnh: “Mạng xã hội chỉ được phép hỗ trợ quảng cáo song không được phép thực hiện giao dịch. Họ không được mở cửa hàng, bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng. Giới chức Indonesia tin tưởng quy định mới sẽ tạo cơ hội phát triển cho hơn 64 triệu doanh nghiệp MSME trong nước vốn đóng góp tới 61% GDP, đồng thời ngăn chặn sự độc quyền của các công ty thương mại xã hội lớn khác.

Trong khi đó, TikTok Indonesia cho biết, công ty này quan ngại sâu sắc bởi vì quy định mới sẽ ảnh hưởng tới sinh kế của 6 triệu người bán hàng địa phương hoạt động trên TikTok Shop. Một số chuyên gia cho rằng, quy định này vô hình trung mang lại lợi ích cho đối thủ cạnh tranh của TikTok Shop như Shopee, Lazada và cả những công ty truyền thống của địa phương trước tham vọng thương mại điện tử của TikTok tại nước này.

Tuy nhiên, hầu hết dư luận cho rằng, quyết định của Chính phủ Indonesia là bước đi quyết đoán, mạnh mẽ và phân biệt rõ ràng “mạng xã hội và thương mại điện tử không thể coi là một”. Các công ty truyền thông xã hội không được phép hoạt động như nền tảng thương mại điện tử nhằm ngăn chặn việc lạm dụng dữ liệu công cộng để kiếm lợi nhuận. Điều này có nghĩa là người dùng ở Indonesia không thể mua hoặc bán các sản phẩm và dịch vụ trên TikTok hay Facebook, Instagram mà chỉ được phép tiếp cận với tư cách là quảng cáo sản phẩm như đang hiện hữu trên các phương tiện báo chí.

Mặt khác, việc cấm kinh doanh trên các nền tảng xã hội còn tạo ra sân chơi công bằng, hợp lý, chống bán phá giá, gian lận thương mại, trốn thuế… cho tất cả chủ thể tham gia kinh doanh, nhất là các doanh nghiệp MSME vốn đóng góp rất lớn cho GDP. Rõ ràng, diễn biến này là đi hướng đi tích cực, gợi mở cho nhiều quốc gia khác tham khảo để có quyết định phù hợp, vừa tạo không gian thuận lợi cho việc kinh doanh điện tử, kinh doanh truyền thống phát triển cũng như các nền tảng xã hội hoạt động trong môi trường cạnh tranh công bằng, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho mọi đối tượng tham gia.