Kịch bản miền Nam nằm dưới mực nước biển là có thật

Xung quanh công bố của Climate Central về việc miền Nam Việt Nam có thể nằm dưới mực nước biển vào năm 2050, Bộ TN&MT đã lên tiếng phản bác điều này. Climate Central lại đưa ra những luận điểm bảo vệ. Theo các chuyên gia, kịch bản miền Nam có thể nằm dưới mực nước biển là có thật.

Tranh luận qua lại về các kịch bản

Ngày 30/10, Climate Central công bố một nghiên cứu trên chuyên san Nature Communications. Nghiên cứu này dự báo, toàn bộ miền Nam Việt Nam có thể nằm dưới mức đỉnh triều vào năm 2050. Trong đó, phần lớn TPHCM có thể bị ngập. Khu vực có nguy cơ bị ngập lụt hiện là nơi sinh sống của hơn 30 triệu người, tương đương 1/4 dân số Việt Nam.

Ngày 2/11, Bộ TN&MT đã chính thức đưa ra ý kiến phản bác nghiên cứu trên bằng 3 luận điểm. Theo PGS.TS Huỳnh Thị Lan Hương, Phó viện trưởng Viện khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ TNMT), nghiên cứu của Climate Central sử dụng giả định triều có tần suất 100 năm/lần kết hợp nước biển dâng 2m. Đây dự báo quá cực đoan.

Phản biện lại, Climate Central cho rằng, với kịch bản lạc quan nhất của Climate Central không tính đến độ bất ổn của các dải băng ở Nam Cực và nhân loại đạt nỗ lực giảm phát thải cao nhất (RCP2.6), kết quả cũng không hề khả quan: Hầu hết miền Nam Việt Nam và một phần lớn các tỉnh ven biển đồng bằng sông Hồng cũng sẽ bị ngập. Điều này sẽ ảnh hưởng tới khoảng 1/3 dân số Việt Nam đang sống tại các khu vực này.

GS.TS Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy lợi cho biết,  thực tế, Đồng bằng sông Cửu Long thấp hơn nhiều so với giả định trước đây trong các đánh giá tác động của mực nước biển. Điều đáng nói là các nhà khoa học sẽ không bao giờ có thể đưa ra dự đoán chính xác về mực nước biển trong tương lai, nhưng họ có thể biết độ cao chính xác của vùng đất nếu thực hiện được các phép đo phù hợp. Cần phải hiểu, công bố này đưa ra khả năng miền Nam nằm dưới mực nước biển, không có nghĩa là toàn bộ diện tích của miền Nam sẽ biến mất. Hà Lan là quốc gia nằm dưới mực nước biển, nhưng họ vẫn là một trong những quốc gia phát triển hàng đầu thế giới. Do đó, chúng ta cần phải chuẩn bị các phương án kịch bản xấu nhất để có các biện pháp ứng phó, hơn là cứ tranh cãi xem nghiên cứu của ai mới có cơ sở khoa học.

Cần chuẩn bị cách ứng phó

GS.TS Lê Huy Bá, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và quản lý môi trường, Trường đại học Công nghiệp TPHCM cho rằng, những ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu là có thật và đang hiện hữu từng ngày. Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngập là băng tan hai cực; nước biển dâng; kết hợp với triều cường; gió chướng, mưa lớn và đặc biệt là tình trạng sụt lún nền đất. Bên cạnh đó, Đồng bằng sông Cửu Long có nền đất rất yếu, thậm chí nhiều nơi không có nền. Việc chúng ta xây dựng nhiều công trình, thu hẹp diện tích rừng ngập mặn… dẫn đến tình trạng sụt lún nhanh. Thay vì việc mỗi năm chúng ta lấn ra biển bao nhiêu mét như trước đây, hiện tại chúng ta đang bị biển xâm lấn trở lại.

Theo GS.TS Lê Huy Bá, về cách chung sống với nước biển dâng, nhiều nhà khoa học và các hội thảo cũng đã có những nghiên cứu. Ví dụ, để thích ứng với điều kiện, nhà cửa, những vùng ngập lụt nước biển dâng chúng ta không thể xây dựng nhà như phương thức cũ được. Muốn sống ở đó chúng ta phải nâng độ cao nhà, xây dựng nhà nổi hoặc chọn địa điểm xây nhà nở nơi ít chịu ảnh hưởng việc nước biển dâng. Thậm chí người dân nên tính đến việc xây nhà cửa để chống gió, chống bão như thế nào.

Còn GS.TS Vũ Trọng Hồng cho rằng, cần phải quy hoạch lại khu dân cư ven biển. Không được xây dựng các công trình như khách sạn, nhà nghỉ, resort ngay sát biển để có đường cho phù sa bồi tích. Không được khai thác nước ngầm ven biển tránh tình trạng sụt lún ngày càng nghiêm trọng, hình thành dải hành lang an toàn ven biển để xây dựng hệ thống đê kè, ngăn nước biển dâng... .

“Việt Nam chưa đủ điều kiện máy móc thiết bị cũng như công nghệ để đánh giá về nước biển dâng. Trong khi nhiều nước họ nghiên cứu rất sâu vấn đề này”, GS.TS Vũ Trọng Hồng cho biết.