Theo thống kê thì đa số các cụ đều mắc phải chứng nghẹn khi ăn. Nguyên nhân là do người lớn tuổi thường phần khí bị suy yếu, khi khí suy yếu, ngưng trệ lại thì việc đẩy thức ăn xuống sẽ khó. Trong Đông y có một số vị thuốc có khả năng cải thiện được chứng nghẹn này.
Cụ thể: Gừng già 1 củ to, giã nát; Sa nhân 1 hột; Táo 1 trái, bỏ hột, chỉ lấy thịt (nhục) bọc hột sa nhân vào trong. Lấy gừng bọc bên ngoài rồi nướng cho nước gừng và táo thấm vào sa nhân. Lấy sa nhân ra, tán nhuyễn, uống sau khi ăn. Ngày uống 2 lần sau bữa ăn.
Kinh nghiệm cho thấy, các cụ uống liên tục như vậy 2 tuần không thấy bị nghẹn lại lần nào nữa. Sau đó một tuần các cụ uống 2 lần, liên tục một tháng. Từ đó trở đi chứng nghẹn thoái lui.
Sa nhân, tên khoa học là Fructus Seu Semen Amoni. Sa nhân là quả già khô hay hạt già khô của cây dương xuân sa. Sa nhân thường có hình bầu dục hoặc hình cầu trứng, hơi có dạng ba cạnh, dài 1 - 2cm, đường kính 1 - 1,5cm. Mặt ngoài màu nâu, có mọc nhiều gai sít nhau. Vỏ quả nhẹ, trong chứa nhiều hạt, kết tụ lại thành cụm, hình cầu hoặc hình cầu dài, có ba cạnh, chia thành ba múi, mỗi múi có 6 - 15 hạt. Hạt là một thể có nhiều mặt không nhất định, mặt ngoài màu đỏ nâu hoặc nâu tối, có những vân nhăn rất nhỏ. Sau khi đập vỡ, phần trong màu trắng tro, có dầu. Mùi thơm tinh dầu, vị cay mát, hơi đắng.
Theo Đông y, sa nhân có vị cay, ấm, có tác dụng lưu thông khí, điều hoà bộ máy tiêu hoá, kết hợp với gừng (có vị cay, tính ấm, vào 3 kinh phế, tỳ, vị, có tác dụng phát biểu, tán hàn, ôn trung, tiêu đàm, hành thủy, giải độc) và táo (có tác dụng bổ tỳ vị, lợi khí, sinh tân dịch, cường lực, chỉ thấu, bổ huyết, an thần, giải độc, điều hòa các loại thuốc) tạo nên công năng hữu hiệu cho bài thuốc.
Lương y Hoàng Duy Tân (nguyên Phó Chủ tịch Hội Đông y Đồng Nai)
