Tre + keo = gỗ tự nhiên
TS Nguyễn Thị Phượng, Viện Nghiên cứu Công nghiệp Rừng, Trường Đại học Lâm nghiệp đã chế tạo thành công vật liệu tre ép khối, mở ra lựa chọn thay thế cho các sản phẩm gỗ đang dần bị khai thác cạn kiệt. Tre ép khối, tên thương mại là Pressed Bamboo Blocks (PBB) hay Strand Woven Bamboo (SWB), là một loại composite đặc biệt của tre, được tạo ra từ các nan tre và một số loại chất kết dính (keo) chuyên dùng, tạo ra sản phẩm có tính chất cơ học tương đương gỗ.
TS Nguyễn Thị Phượng cho biết, Việt Nam nằm trong vùng trung tâm phân bố tre của thế giới, sở hữu 121 loài tre trúc nhưng cho đến nay, cơ cấu giá trị ngành chế biến mây tre là 95% từ nhóm hàng truyền thống (măng tre thực phẩm, đồ thủ công mĩ nghệ, mành, chiếu, đũa, giấy…) và 5% từ nhóm hàng mới, quy mô công nghiệp (tre ép ván làm đồ nội thất hoặc phục vụ xây dựng, than tre hoạt tính, sợi từ tre…). Để làm ra gỗ tự nhiên từ tre không khó. Về nguyên tắc, tre ép khối được làm bằng cách loại bỏ lớp vỏ xanh, bụng trắng của cây tre, sau đó cán dập và xử lý nhiệt nhằm loại bỏ các chất có thể gây nấm mốc cho sản phẩm khi sử dụng sau này. Tiếp đó nan được sấy khô, ngâm bằng dung dịch keo và ép dưới áp suất cực lớn làm biến dạng cấu trúc của nguyên liệu thành các khối sản phẩm giống gỗ nhưng với giá thành thấp hơn, và có thể sử dụng làm ván sàn, khung cửa, cầu thang cũng như các sản phẩm thay gỗ khác.
Trong vòng hơn hai năm, hàng chục nhà nghiên cứu, cán bộ và nhân viên của Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng, trường Đại học Lâm nghiệp, Sở Khoa học và Công nghệ Lai Châu và Công ty cổ phần BWG Mai Châu đã phối hợp cùng thực hiện một đề tài toàn diện chưa từng có với tên gọi “Nghiên cứu công nghệ sản xuất tre ép khối làm vật liệu xây dựng và nội thất tại vùng Tây Bắc”. Đề tài nghiên cứu thuộc Chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2013- 2018 phục vụ sự phát triển bền vững vùng Tây Bắc do TS Nguyễn Quang Trung chủ nhiệm.
Nghiên cứu, chuyển giao công nghệ
TS Nguyễn Quang Trung cho biết, vì cần lực ép rất lớn mà hầu như không doanh nghiệp hay phòng thí nghiệm nào có được, họ đã tự làm khuôn, đem đến trường ĐH Bách khoa để dùng máy ép áp lực lớn tạo ra vật mẫu. Tuy vậy, câu chuyện từ phòng thí nghiệm đến sản xuất dây chuyền lại đòi hỏi nhiều biến số cần kiểm soát hơn. Ở Việt Nam có một nhà máy chuyên sản xuất tre công nghiệp, tuy nhiên, tre ép khối chưa phải là dòng hàng chủ lực, nên không có nhiều sự hợp tác về phát triển sản phẩm giữa hai bên là Viện và Công ty cổ phần BWG Mai Châu.
Sản phẩm tạo ra từ đề tài là các vật liệu tre ép khối kích cỡ 3000mm x 110 mm x 170 mmm, có tính chất cơ lý tương đương với gỗ tự nhiên nhóm III dùng trong xây dựng và giao thông vận tải, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn TCVN 1072:1971. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng những khối tre ép thu được để xây nhà sàn truyền thống diện tích 80m2 tại Mai Châu, có chất lượng tương đương nhà sàn làm từ các loại gỗ tự nhiên nhóm III (như bằng lăng, chò chỉ, giáng hương, trường mật, vên vên…). Một mô hình ứng dụng công nghệ sản xuất tre ép khối, công suất 1500 m3/năm đã được lai tạo ra và hiện đang trong quá trình đăng kí sở hữu trí tuệ, dự kiến được chuyển giao lại cho Công ty cổ phần BWG Mai Châu. Đề tài này không chỉ dừng ở quy mô phòng thí nghiệm mà đã đi đến bước tạo được thành phẩm cuối cùng tại nhà máy, có thể sớm thương mại hóa.
Hà Bình
