Theo dữ liệu từ Drewry Shipping, chi phí để vận chuyển 1 container hàng hóa kích thước 40 feet bằng đường biển từ Thượng Hải tới Rotterdam hiện đã chạm mức cao kỷ lục 10.522 USD – tăng 547% so với mức trung bình 5 năm gần đây. Vì 80% hàng hóa trên toàn thế giới được vận chuyển bằng đường biển, cước phí tăng đe dọa sẽ kéo theo giá của mọi mặt hàng đều tăng, từ đồ chơi trẻ em, đồ nội thất, linh kiện ô tô đến cả những thứ nhỏ nhặt như café, đường. Điều này khiến nỗi lo về lạm phát càng tăng lên trong bối cảnh áp lực lạm phát vẫn đang đến từ nhiều phía.
"Suốt 40 năm trong nghề bán lẻ đồ chơi, tôi chưa từng thấy tình hình giá cả căng thẳng đến vậy", Gary Grant, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch của chuỗi đồ chơi The Entertainer ở nước Anh chia sẻ. Ông đã phải ngừng nhập khẩu những con gấu teddy cỡ đại từ Trung Quốc vì sẽ phải tăng gấp đôi giá bán lẻ mới đủ để bù đắp chi phí vận chuyển.
Giá cước container tăng chóng mặt. Nguồn: Bloomberg
Hiện thị trường đang phải cùng lúc đối mặt với một loạt yếu tố căng thẳng: nhu cầu tăng vọt, tình trạng thiếu container, các cảng tắc nghẽn và cả thiếu tàu cũng như thiếu công nhân bốc dỡ tại cảng. Hệ quả là mọi tuyến đường đều phải chịu sức ép lớn. Gần đây dịch bệnh lại bùng phát tại một số trung tâm xuất khẩu của châu Á như tại một số cảng của Trung Quốc khiến tình hình càng tồi tệ hơn.
Các chặng đường dài bị ảnh hưởng nặng nề nhất, ví dụ chi phí vận chuyển hàng từ Thượng Hải đến Rotterdam hiện cao hơn 67% so với tới bờ Tây nước Mỹ.
Trước đây chi phí vận chuyển thường được coi là không ảnh hưởng nhiều đến lạm phát bởi chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng chi phí. Tuy nhiên hiện nay các nhà kinh tế học cho rằng cần phải chú ý nhiều hơn đến yếu tố này. HSBC ước tính giá cước vận chuyển bằng container tăng 205% sẽ khiến chi phí sản xuất của khu vực euro tăng thêm 2%.
Các nhà bán lẻ đối mặt với 3 lựa chọn: tạm ngừng nhập hàng, tăng giá hoặc tự hấp thụ chi phí để sau này mới chuyển gánh nặng lên người tiêu dùng. Cuối cùng thì cả 3 lựa chọn đều sẽ dẫn đến giá cả tăng, theo Jordi Espin – chuyên gia của Hội đồng các nhà vận tải biển ở châu Âu, tổ chức đại diện cho khoảng 100.000 nhà bán lẻ, bán buôn và nhà sản xuất. Theo ông, hiện tại thì một phần gánh nặng chi phí đã được chuyển sang cho người tiêu dùng.
Chi phí sản xuất ở châu Âu tăng mạnh.
Gần đây châu Âu đã ngừng nhập khẩu cá trống từ Peru vì với cước phí quá cao thì giá không còn cạnh tranh so với nguồn nội địa nữa. Tương tự, người trồng olive ở châu Âu đã ngừng xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Trong khi đó những nút thắt cổ chai trên chuỗi cung ứng và chi phí gia tăng ảnh hưởng lớn đến việc xuất khẩu những hạt café Arabica mà Starbucks ưa chuộng cũng như những hạt café robusta từ châu Á thường được dùng để sản xuất café hòa tan.
Bị ảnh hưởng nhiều hơn là những công ty sản xuất các mặt hàng cồng kềnh nhưng giá trị không cao như đồ chơi và đồ nội thất. Đối với một số nhà sản xuất đồ nội thất giá rẻ, cước phí hiện đã chiếm tới 62% tổng giá bán lẻ, theo Alan Murphy, CEO của công ty tư vấn Sea-Intelligence ở Copenhagen.
Các công ty vẫn đang cố gắng hết sức để vượt qua giai đoạn khó khăn này. Một số ngừng xuất khẩu đến một vài thị trường trong khi một số thử tìm kiếm nguồn hàng hóa hoặc nguyên vật liệu ở gần hơn để cắt giảm chi phí. Tình trạng càng kéo dài lâu thì sẽ càng có nhiều công ty phải tái cấu trúc, rút ngắn chuỗi cung ứng.
Cho đến nay các NHTW vẫn coi nhẹ hiện tượng cước phí vận tải tăng lên trên toàn cầu với lập luận đà tăng giá xuất phát từ những điểm tắc nghẽn trên chuỗi cung ứng sẽ sớm phai nhạt dù có thể kéo dài đến hết năm nay. Thêm nữa các công ty thường ký hợp đồng theo năm với các hãng tàu, vì thế giá cước trên thực tế có thể thấp hơn nhiều so với giá giao ngay mà báo chí giật tít.
Tuy nhiên giới phân tích cảnh báo không nên coi thường nguy cơ lạm phát. "Kể cả khi mức độ nhỏ hơn so với ước tính, cơn sóng lạm phát đã tích tụ suốt hơn 1 năm và do đó sẽ có những ảnh hưởng nhất định. Tồn tại nguy cơ chúng ta đang đánh giá các tác động thấp hơn so với thực tế có thể xảy ra", giáo sư Volker Wieland của Goethe University (Frankfurt, Đức) nhận định.
Tham khảo Bloomberg
