Các thuốc corticoid, có nguồn gốc từ hormon cortisol của tuyến thượng thận, có tác dụng chính là chống viêm, ức chế miễn dịch nên được sử dụng trong điều trị rất nhiều bệnh như dị ứng, hen phế quản, COPD, viêm khớp, gút, hội chứng thận hư, ghép tạng...
Quyết định 3445 ngày 15/7/2021 của Bộ Y tế nêu những người bệnh “đang dùng thuốc corticoid liều cao (tương đương hoặc hơn 2mg prednisolon/kg/ngày trong ít nhất 7 ngày)” thì nên trì hoãn việc tiêm văcxin phòng Covid-19. Lý do có thể là:
1. Corticoid liều cao làm giảm đáp ứng sinh kháng thể của cơ thể. Mức liều corticoid được chứng minh làm giảm đáp ứng với các văcxin trước đây như văcxin phòng bệnh phế cầu, là prednisolone liều 20mg/ngày.
2. Lo ngại những văcxin sử dụng virus bất hoạt có thể gây hại cho cơ thể khi sức đề kháng bị giảm do dùng thuốc corticoid có tác dụng ức chế miễn dịch. Tuy nhiên, những văcxin sử dụng công nghệ tái tổ hợp hay véctơ virus như Pfizer hay Moderna thì không lo ngại điều này.
3. Các thử nghiệm đánh giá hiệu quả của các văcxin Pfizer hay Moderna đã loại trừ, tức không tiến hành trên những người đang điều trị thuốc corticoid liều cao (ví dụ như với văcxin Moderna là liều tương đương ≥ 20mg prednisolon/ngày) > 14 ngày trong vòng 6 tháng trước đó. Các thử nghiệm văcxin Astra Zenca, Johnson & Johnson cũng loại trừ những người đang dùng thuốc ức chế miến dịch
Tuy nhiên, nhóm thuốc corticoid có rất nhiều loại với hoạt lực khác nhau (xem bảng), thường được sử dụng với liều lượng khác nhau trong điều trị, tùy thuộc loại bệnh gì, giai đoạn bệnh cấp hay mạn tính và mức độ bệnh nặng hay nhẹ.
 |
| Bảng quy đổi liều giữa các anh em trong gia đình Corticoid. |
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế thì những người đang dùng corticoid liều tương đương ≥ 2mg prednisolon/kg/ngày, tức là liều 100mg/ngày cho một người nặng 50kg, thì mới cần trì hoãn việc tiêm văcxin. Mức liều này cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn loại trừ trong thử nghiệm văcxin (ví dụ như Moderna) của nước ngoài.
Vì vậy, những bệnh nhân đang điều trị thuốc corticoid liều thấp hơn thì vẫn có thể tiêm văcxin phòng Covid-19 được. Tại khoa nội tiết, những bệnh nhân suy thượng thận đang điều trị hormon thay thế, thường là hydrocortisone uống liều dao động từ 10 – 40mg/ngày, tương đương 2,5 – 10mg prednisolon/ngày, tức dưới mức khuyến cáo của Bộ Y tế và nhà sản xuất nên vẫn có thể tiêm văcxin Covid-19 được.
TS.BS Nguyễn Quang Bảy (Trưởng Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai)
