 |
Thuyền độc mộc là một loại phương tiện phổ biến của người dân tộc Tày vùng hồ Ba Bể |
Hồ Ba Bể (Bắc Kạn) cách Hà Nội hơn 220 km về phía Bắc được ví như “viên ngọc xanh” giữa núi rừng, là điểm du lịch sinh thái lý tưởng với du khách. Nằm trong top 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới, hồ Ba Bể mang vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng với không khí mát lạnh, dễ chịu.
Để hoạt động và mưu sinh, người dân địa phương đã sử dụng nhiều loại phương tiện di chuyển qua lại trên hồ. Một trong những phương tiện mang đậm nét văn hoá đó là thuyền “độc mộc”
Thuyền độc mộc là một loại phương tiện phổ biến của người dân tộc Tày vùng hồ Ba Bể. Chúng được tạo nên từ một khúc gỗ lớn và được đục rộng ở giữa thân có thể trôi nổi trên mặt nước.
Thuyền độc mộc có chiều dài khoảng 5-15m, chiều rộng khoảng 50-80cm. Tuỳ thuộc vào kích thước của từng khúc gỗ là lớn hay nhỏ thì nghệ nhân sẽ đục khúc gỗ đó thành thuyền độc mộc như ý.
Thuyền độc mộc là phương tiện không dễ để điều khiển. Việc đầu tiên cần làm là đứng được trên thuyền độc mộc đã là một điều tuyệt vời. Được trang bị với một mái chèo duy nhất ở mạn cuối đuôi thuyền, vào những mùa lễ hội như vậy có thể được gắn thêm một mái chèo ở phía trước cùng với cọc chèo đã được cố định vào thuyền.
Đua thuyền độc mộc là một nét đẹp văn hoá của người dân tộc Tày. Đây là dịp rất tuyệt vời để kéo du khách đến với hồ Ba Bể vào đúng dịp hội Xuân hồ Ba Bể mỗi năm tổ chức một lần.
Tham gia cuộc đua, những chàng trai, cô gái người Tày trong trang phục truyền thống, hai người điều khiển một chiếc thuyền độc mộc dài 10m trên mặt nước hồ xanh biếc. Đường đua bắt đầu từ bến nước ngay sát khoảng đất diễn ra lễ hội đến ốc đảo giữa hồ, cả lượt đi và về dài chừng 3km. Những chàng trai cô gái Tày khéo léo điều khiển chiếc thuyền mảnh mai, dài như chiếc lá tre trôi trên mặt nước. Những pha bứt phá luôn nhận được tiếng vỗ tay cổ vũ vô cùng náo nhiệt của hàng vạn khán giả theo dõi trên bờ.
 |
Lễ hội Lồng tồng Ba Bể xuân Giáp Thìn 2024. |
Mặc dù đã được thay thế bằng thuyền máy, thuyền độc mộc vẫn là phương tiện du lịch yêu thích của nhiều du khách khi đến với hồ Ba Bể. Bởi cảm giác tưởng như chồng chềnh mà lại lướt như bay, vừa hồi hộp lo lắng, lại vừa lạ lẫm, mới mẻ.
Chính vì lẽ đó, trong chuỗi hoạt động của chương trình Lễ hội Lồng tồng Ba Bể xuân Giáp Thìn 2024 theo kế hoạch được công bố sẽ có hoạt động đua thuyền độc mộc diễn ra ngày 19/02 (tức ngày 10 tháng Giêng), ngay sau lễ khai mạc.
Tuy nhiên, trước khi cuộc thi diễn ra, xét thấy khả năng không bảo đảm an toàn cho người chèo thuyền nên UBND huyện Ba Bể đã quyết định dừng hoạt động đua thuyền này.
Theo những người dân có nhiều kinh nghiệm sử dụng thuyền độc mộc trên hồ Ba Bể, những chiếc thuyền mới được huyện mang về phục vụ đua thuyền trong dịp tổ chức Lễ hội Lồng tồng Ba Bể xuân Giáp Thìn năm 2024 có một số chi tiết thiếu so với thuyền độc mộc ở địa phương nên khi hai người lên thuyền để chèo thì dễ bị chìm. Bên cạnh đó, mái chèo được thiết kế chưa hợp lý nên khi chèo thuyền thì tay mái chèo khó cầm, khó điều chỉnh hướng thuyền và tốc độ của thuyền. Nghi vấn về việc hai bên mạn thuyền được gắn hai ống nước bằng nhựa là không đúng với thiết kế…
Được biết: Ngày 27/10/2023 UBND huyện Ba Bể đã ban hành Quyết định số 2833/QĐ-UBND phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng dự án Đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu trong Khu du lịch Ba Bể, tổng mức đầu tư dự án hơn 14 tỷ đồng; trong đó hạng mục chế tác phục hồi thuyền độc mộc có tổng kinh phí là
1,88 tỷ đồng. Dự án được giao Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Ba Bể làm chủ đầu tư. Đơn vị tư vấn, khảo sát thiết kế là Công ty TNHH Đầu tư và tư vấn xây dựng Bạch Đằng 389, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Đơn vị tư vấn giám sát là Công ty cổ phần tư vấn và xây dựng Hưng Bình, thành phố Thái Nguyên. Đơn vị thi công là Doanh nghiệp tư nhân Đức Anh, phường Đức Xuân, thành phố Bắc Kạn.
 |
Những chiếc thuyền mới lấy về được đưa vào trải nghiệm dịp Lễ hội Lồng tồng Ba Bể năm 2024 (Nguồn: Đình Văn) |
Đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Ba Bể cho biết: Các hạng mục của Dự án đã được đơn vị tổ chức thực hiện các trình tự, thủ tục theo quy định. Sau khi lựa chọn được nhà thầu thi công, đơn vị đã thông báo thời gian thi công là từ ngày 24/11/2023, ngày hoàn thành là 18/11/2024. Do vậy, hiện nay tất cả các hạng mục thi công vẫn đang trong giai đoạn thực hiện.
Riêng hạng mục chế tác, phục hồi thuyền độc mộc vẫn đang trong quá trình thực hiện nên đơn vị sẽ tiếp thu ý kiến của người dân về những hạn chế của thuyền để chỉ đạo đơn vị cung cấp điều chỉnh cho phù hợp hơn với thuyền độc mộc truyền thống.
Hy vọng, ở những mùa lễ hội tiếp sau du khách sẽ được thưởng ngoạn cuộc thi đua thuyền cũng như được trực tiếp trải nghiệm trên những chiếc thuyền độc mộc truyền thống đảm bảo chất lượng và an toàn.
