Điều trị thường phân thành hai thể hư, thực. Thực chứng phần nhiều thấy ở loại khí trệ và huyết ứ. Nếu khí trệ thường kèm theo các chứng trạng ngực khó chịu, khí trướng (nữ giới thấy bầu vú căng tức) và ợ hơi. Huyết ứ thường kèm theo chứng trạng sắc mặt tối trệ, môi miệng tím tái hoặc có nốt ứ huyết. Đau hông sườn thể can khí uất: Biểu hiện chủ yếu là đau sườn, đau xiên, đau nhói, không đau cố định, thường lên cơn đau khi tình chí bị căng thẳng, xúc động, ngực khó chịu, ăn kém, ợ hơi, mạch huyền.
Đau ngực sườn liên quan đến đau dây thần kinh liên sườn thường xuất hiện khi có các bệnh nhiễm khuẩn (cúm, lao, thấp khớp), các bệnh bên trong (phổi, màng phổi, tim, gan) hay tổn thương ở đốt sống lưng (ung thư) do zona. Phép trị sơ can giải uất, hòa vị, chỉ thống. Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị đau ngực sườn, can khí uất.
Sài hồ 12g, hương phụ 10g, bạch thược 14g , chỉ xác 10g, trần bì 12g, xuyên khung 12g, chích thảo 4g, đây là bài (Tứ nghịch tán thương hàn luận gia giảm) tán bột ngày uống 8g. Có thể sắc uống. Tác dụng: Sơ can, giải uất, lý khí, hòa vị, chỉ thống. Trị nộ khí thương can, bụng trên đầy trướng, vùng thượng vị đau, ợ hơi, ợ chua, dạ dày tá tràng loét, táo bón, rêu lưỡi trắng mỏng.
Dẫn giải bài thuốc:
-Sài hồ để sơ can, cùng với hương phụ, chỉ xác để lý khí; gia thanh bì, để hành khí trệ.
-Xuyên khung bạch thược bổ huyết hoạt thuyết.
-Khi can khí uất kết, phế khí không thăng giáng, khí trệ gây nên đau tức đầy trướng; sự biến hoá của khí cơ và tinh thần ý chí có quan hệ nên khi tức giận là bệnh tăng.
Gia giảm:
-Nếu có thực tích gia mạch nha, kê nội kim để tiêu thực.
-Nếu có huyết ứ gia đơn sâm, bồ hoàng để tán ứ chỉ thống.
-Nếu có vàng da gia nhân trần, uất kim.
-Nếu khí trệ nặng gia hương phụ, uất kim để hành khí giải uất.
+ Trị đau ngực sườn, can khí uất: Sài hồ 10g, bạch thược 14g, xuyên khung 12g, bán hạ 8g, trần bì 8g, hương phụ 8g, đảng sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, cam thảo 6g, sinh khương 3 lát tán hoặc sắc uống, tác dụng sơ can, giải uất, chỉ thống.
+ Trị đau ngực sườn thể can khí trệ: Thục địa 20g, hoài sơn 18g, đơn bì 12g, sơn thù 14g, phục linh 18g, trạch tả 10g, nhục quế 8g, phụ tử 6g, phá cố chỉ 10g, ngô thù du 10g, đương quy 14g, bạch thược 14g sắc uống, tác dụng trị đau ngực sườn uống nhiều thuốc chữa về khí không công hiệu.
BS. Nguyễn Phan Trúc Nguyên (Nguyễn Tri Phương, Vũng Tàu)
