Chuyên gia chỉ cách ngăn bụi mịn

• Đừng vội tin máy lọc không khí

Để đối phó với tình trạng ô nhiễm, nhiều gia đình lựa chọn phương pháp mua máy lọc không khí khiến thị trường trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Theo khảo sát của chúng tôi, thị trường máy lọc không khí vô cùng phong phú, với đủ các hãng Daikin, Panasonic, Sharp, Hitachi, Nagakawa, LifePro…  xuất xứ từ Nhật Bản,Trung Quốc, Hàn Quốc. Giá bán dao động từ 3 triệu đồng đến 20 triệu đồng, tùy công suất và nhãn hiệu. Mẫu mã các máy lọc thường nhỏ gọn và nhẹ, trọng lượng từ 1- 6kg, có thể đặt trên bàn, treo tường hoặc đặt trên kệ.

Theo giới thiệu của một nhân viên Siêu thị điện máy Nguyễn Kim, máy có thể lọc được hết các tác nhân gây hại đến đường hô hấp như các hạt bụi nhỏ, vi khuẩn hại, khử mụi, hút bụi vải, tóc, lông động vật... Máy lọc không khí thường có 3 lớp gồm: lớp lọc thô (lọc bụi lớn), lớp lọc Hepa (quan trọng nhất) và lớp lọc carbon. Với một số dòng cao cấp có giá từ 15-30 triệu đồng sẽ có  4 màng lọc với chất liệu tốt như: Lọc thô bằng thép không gỉ, lọc HEPA, lọc khử mùi và lọc tạo ẩm…

Điều rất nhiều người quan tâm là máy lọc không khí có lọc được bụi PM 2.5 hay không? PGS.TS Phạm Văn Nho, Phòng Thí nghiệm Vật lý Ứng dụng, ĐHKHTN, ĐH QG Hà Nội cho biết, tùy từng loại máy mà có khả năng lọc được bụi PM 2.5 hay không. Về cơ bản, máy lọc không khí sẽ có các lưới lọc cơ học. Máy có lớp lọc Hepa sẽ lọc bụi tốt hơn lọc cơ học, nghĩa là hạt bụi sẽ đi theo đường zích zắc và bám lại ở tấm lọc. Nhưng để lọc được loại bụi siêu mịn này thì phải dùng đến cơ chế tĩnh điện. Vì hạt bụi này quá nhỏ, sẽ đi qua các lưới lọc thông thường, nên người ta phải dùng đến hệ thống lọc tĩnh điện khiến bụi bám vào điện cực bên trong máy. Sau đó người ta sẽ vệ sinh, làm sạch định kỳ tấm lọc.

“Hiện rất nhiều người không hiểu về công nghệ, nên chỉ mua máy lọc không khí để giải quyết tâm lý. Mỗi dòng máy lọc không khí được thiết kế theo một mục đích cụ thể. Ví dụ, máy lọc than hoạt tính có thể diệt khuẩn, nhưng không thể ngăn bụi mịn do than hoạt tính chỉ có tác dụng với dạng khí. Máy lọc  công nghệ ozon hay ion plasma cũng vậy. Khi máy phóng hạt ion làm hạt bụi rơi xuống đất, cũng đồng nghĩa nó phóng ion âm vào không khí. Nếu không khí có quá nhiều phân tử khí đã được ion hóa thì sẽ rất có hại cho sức khỏe.

Không khí có nhiều khí ion âm sẽ làm các hạt bụi va chạm, dính vào nhau và rơi xuống đất. Nhưng mặt trái của nó là ion âm lại kích thích sự phát triển của vi khuẩn, virus. Sử dụng lâu ngày, chính chiếc màng lọc không khí đó trở thành điểm trú ngụ của vi khuẩn, virus, không được vệ sinh thường xuyên thì chúng lại theo hướng gió phát tán vào không khí. Con người hít phải không khí đó cũng nguy hại không kém gì khi hít phải bụi PM 2.5.

Tự lọc bụi mịn bằng “sáng kiến”

PGS.TS Phạm Văn Nho cho rằng, không nhất thiết phải mua máy lọc không khí, với chiếc quạt hơi nước chúng ta hoàn toàn có thể dùng để lọc bụi mịn. Vì khi quạt hơi nước ra không khí, các hạt bụi mịn sẽ bị hơi nước giữ lại làm rơi xuống đất. Quạt hơi  nước tạo ra môi trường nhiều khí ẩm thì bụi PM 2.5 không thể phát tán vào không khí. Thậm chí nếu vệ sinh sạch sẽ khay đựng nước và nước trong quạt, có thể khiến các loại vi khuẩn cũng bị thổi bay theo.

Đây là cách tốt nhất và rẻ tiền nhất để xử lý bụi mịn. Tuy nhiên quạt sẽ tạo ra môi trường ẩm, mát, không phù hợp nếu thời tiết lạnh. Khi đó, hãy dùng kết hợp với máy điều hòa nhiệt độ. Bật quạt hơi nước và bật điều hòa chế độ trừ ẩm (dry), chắc chắn sẽ tạo ra nguồn không khí trong sạch.

PGS.TS Trần Hồng Côn, khoa Hóa học, ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội cho rằng, trong không gian nhà ở không khí cũng trong sạch và an toàn hơn ngoài đường. Hơn nữa, máy lọc không khí chỉ là máy lọc các chất hữu cơ. Do đó, nếu mua máy lọc không khí thì cần cân nhắc. Thay vào đó, người dân nên vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, không để bụi lưu cữu trong nhà. Lau dọn sạch các khe, ngách bằng khăn ẩm, dùng quạt điện, điều hòa để làm sạch không gian sống.

Tô Hội

Theo PGS.TS Phạm Văn Nho thì không có nhiều loại máy lọc không khí thực sự lọc được bụi mịn PM 2.5. Loại máy lọc không khí sử dụng công nghệ tĩnh điện xem ra là hiệu quả và an toàn hơn cả, nhưng loại máy này có giá thành rất cao, lên đến vài chục triệu đồng/chiếc, và hình thức lại rất cồng kềnh và cũng không cần thiết phải mua chỉ với mục đích ngăn bụi mịn.

Theo thống kê của Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID),  ngày càng có nhiều người lựa chọn khẩu trang như một biện pháp bảo vệ sức khỏe trước tác động của ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, có tới 79,8% người sử dụng vẫn đang phụ thuộc vào khẩu trang vải thông thường và khẩu trang y tế. Các loại khẩu trang này được thiết kế để giữ lại những hạt bụi lớn và không thể bảo vệ phổi của bạn khỏi các bụi mịn như PM 2.5.
Theo ông Phạm Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam,  khi mua khẩu trang chống bụi mịn, hãy quan sát kỹ bao bì. Cụ thể, với tiêu chuẩn Mỹ (NIOSH), cần kiểm tra loại tiêu chuẩn (N95, N99 hay N100). Đối với tiêu chuẩn châu Âu (CE), cần kiểm tra dấu “CE”, tên nhà sản xuất, chứng nhận EN149:2001 và loại tiêu chuẩn (FFP1, FFP2, FFP3). Nếu công ty sản xuất cung cấp dữ liệu kiểm tra lớp lọc của họ, với đầy đủ thông tin sẽ tăng độ tin cậy về chất lượng khẩu trang.
Loại khẩu trang có thể ngăn được bụi mịn có giá rất đắt, dao động từ 400 ngàn đồng đến 800 ngàn đồng/chiếc.