 |
Nguyên liệu: Gạo lứt tẻ 200g, hạt sen 200g (nếu người bệnh mất ngủ, tâm phiền muộn thì chọn hạt sen để nguyên tâm), hoài sơn chế 100g, yến mạch 100g. Gia vị muối vừng, sữa hoặc đường đủ dùng.
Chế biến: Gạo vo sạch, cho hạt sen, hoài sơn chế nước ninh nhỏ lửa tới nhừ. Khi cháo chín kỹ cho yến mạch vào quấy đều, đun nhẹ lửa đến khi lăn tăm sủi là được. Nêm gia vị, ăn nóng khi đói bụng, ngày ăn 1 – 2 bữa, có thể ăn kéo dài, hoặcăn cách nhật.
Bài thuốc có tác dụng ôn trung, bổ tỳ vị, trợ tiêu hóa, dùng trong các trường hợp tỳ vị hư yếu, chậm tiêu, kém ăn, đầy hơi, đi ngoài phân lỏng nát, suy nhược thần kinh, ngủ kém, tay chân, cơ teo nhẽo...
Theo Đông y, gạo tẻ có vị ngọt, tính mát, tác dụng bồi dưỡng khí huyết, đem lại sự cân bằng cho cơ thể. Theo y học hiện đại, gạo lứt gồm chất tinh bột, chất đạm, chất béo, chất xơ cùng các vitamin như B1, B2, B3, B6; các axit như pantothenic (vitaminB5), paraaminobenzoic (PABA), folic; các nguyên tố vi lượng như canxi, sắt, magie, selen, glutathion, kali và natri . Có tác dụng điều hòa huyết áp, làm giảm cholesterol xấu, giúp ngăn ngừa qua các bệnh tim mạch, mạnh cơ quan tiêu hóa.
Hạt sen hay còn gọi liên nhục có vị ngọt chát, tính bình, vào kinh Thận, Tỳ và Tâm. Có tác dụng ích thận, bổ tỳ, sát trường, an thần, dưỡng tâm, cố tinh. Dùng trị các chứng bệnh như ăn kém, tiêu hóa đình trệ, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, cơ thể yếu, mất ngủ, di mộng tinh, băng lậu, tâm phiền muộn. Ngoài ra hạt sen còn được dùng để bồi bổ sức khỏe cho người cao tuổi, phụ nữ sau sinh và người bị bệnh nặng lâu ngày.
Theo các công trình nghiên cứu y khoa, hạt sen rất giàu dinh dưỡng. Hạt sen chứa nhiều tinh bột (60%), đường raffinose, 1% chất đạm, 2% chất béo và có một số chất khác như canxi 0,089%, photpho 0,285%, sắt 0,0064%, với các chất lotusine, demethyl coclaurine, liensinine, isoliensinine. Mùi thơm đặc trưng và thành phần glicozit trong hạt sen có tác dụng an thần, tăng bài tiết insulin nhằm thúc đẩy sản sinh 5-hydroxytryptamine giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Enzyme L-isoaspartyl methyltransferase trong hạt sen có tác dụng sửa chữa các protein bị hư hại và chống lão hóa.
Hoài sơn có vị ngọt, tính bình, vào 4 kinh tỳ, vị, phế và thận. Có tác dụng bồi bổ tỳ vị, tăng cường chức năng tiêu hóa, phế và thận. Dùng trong các trường hợp chức năng tiêu hóa suy yếu, nguyên khí suy giảm, đầy bụng kém ăn, bổ thận, trị đau lưng, mỏi gối; bổ phổi, điều trị các chứng ho hen, điều trị bệnh tiểu đường...
Theo y học hiện đại, hoài sơn có chứa một lượng lớn tinh bột 60%, 63,25% chất bột, 0,45% chất béo, 6,75% chất protid. Ngoài ra còn có men mantaza rất tốt cho hệ tiêu hóa.
Yến mạch là ngũ cốc ngoài giàu các chất xơ hòa tan, protein và các vitamin nhóm B như: B1, B2, B6. Yến mạch còn cung cấp sắt, canxi, magie, selen và photpho, betaglucan. Do đó, yến mạch không những cung cấp một lượng lớn năng lượng cho cơ thể, chống táo bón mà giúp cơ thể chúng ta rất tốt trong việc giảm cholestorel trong máu, tăng cường hệ miễn dịch, tăng cường chức năng tiêu hóa.
Chú ý: Tuy bài thuốc gồm các vị thuốc lành tính nhưng hạt sen có tính cố sáp nên người táo bón nên giảm liều hạt sen. Những người có thực tà thấp nhiệt (mình nóng bứt rứt, đầu và mình nặng nề, ngực bụng trướng đầy, không thiết ăn uống...) thì không dùng hoài sơn.
Lương y Chu Văn Tiến (Hội Đông y Vĩnh Tường)
