Bệnh này cần phối hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Theo y học hiện đại, gút là một bệnh rối loạn về chuyển hóa liên quan đến chức năng thận giảm sự đào thải chất axit uric. Theo y học cổ truyền, bệnh gút còn gọi là thống phong, phần nhiều do phong thấp nhiệt tý. Có lý luận cho rằng, nếu bệnh phát ở phần dưới cơ thể thường do thấp, nếu có sưng nóng đỏ là do nhiệt nhiều, nếu đau nhiều do ứ tắc. Sau đây xin giới thiệu hai bài thuốc hỗ trợ phòng trị bệnh gút có thể tham khảo.
- Nếu khớp đột nhiên sưng nóng đỏ, sau bữa ăn nhiều thịt cá là gút cấp: Phép trị chủ yếu thanh thấp nhiệt, thông kinh mạch, kiện tỳ lợi thấp, ích can thận, nên dùng bài số thuốc sau: Sinh địa 30g, đương quy 16g, xuyên khung 14g, xích thược 14g, ngưu tất 14g, đào nhân 12g, thương truật 12g, hoàng bá 14g, trạch tả 14g, tỳ giải 14g, uất kim 14g, kim ngân hoa 14g. Sắc uống ngày một thang, mỗi đợt uống 3-5 thang hoặc hơn.
Đương quy, sinh địa bổ huyết, mát huyết, dưỡng cơ khớp. Xích thược, xuyên khung, đào nhân, ngưu tất bổ huyết, hoạt huyết thông ứ, lợi khớp. Thương truật, ý dĩ kiện tỳ, hóa thấp thông kinh. Hoàng bá, trạch tả, tỳ giải, uất kim thanh thấp nhiệt, thông ứ kết, lợi tiểu, tăng đào thải axit uric. Các vị hợp lại thành bài có công năng thanh thấp nhiệt, kiện tỳ lợi thấp, thông kinh mạch, ích can thận. Bài này sử dụng rất thích hợp cho bệnh gút cấp hoặc gút mãn tái phát, hầu như không có tác dụng phụ. Bài này có thể phối hợp với thuốc chống viêm giảm đau tăng đào thải, giảm tổng hợp acit uric của Tây y trong thời gian đau cấp bệnh càng nhanh cắt cơn đau, mau khỏi.
- Nếu đau tái phát nhiều lần, lưng gối yếu mỏi, khớp có u cục biến dạng là gút mãn. Phép trị bổ ích can thận, thanh thấp, thông kinh lạc nên dùng bài thuốc sau: Sinh địa 25g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, xích thược 14g, nhân sâm 12g, phục linh 14g, độc hoạt 10g, tang ký sinh 20g, ngưu tất 14g, đỗ trọng 14g, tần giao 10g, phòng phong 8g, quế chi 12g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả, bạch giới tử 14g, ý dĩ 16g. Ngày uống một thang, mỗi đợt uống 5-10 thang hoặc hơn.
Ngưu tất, đỗ trọng, thục địa bổ ích can thận, cường gân tráng cốt. Độc hoạt, tang ký sinh khu phong trừ thấp, dưỡng huyết lợi gân cơ, hoạt lạc thông tý. Xuyên khung, đương qui, bạch thược bổ huyết, hoạt huyết. Đảng sâm, phục linh, cam thảo ích khí kiện tỳ hoá thấp. Tần giao, phòng phong phát tán phong hàn thấp. Quế chi thông kinh, chỉ thống tán phong hàn. Ý dĩ, giới tử thư cân tán kết thông lạc chỉ thống. Các vị thuốc hợp lại thành một bài thuốc có tác dụng bổ khí huyết, ích can thận, kiện tỳ trừ thấp, thông kinh lạc.
Bài này sử dụng phù hợp với những người bệnh gút mãn, khí huyết hư, có ngoại tà hàn thấp xâm nhiễm gây đau. Bài thuốc trên có thể uống liệu trình 10-15 thang hoặc hơn. Nếu cảm thấy người nóng có thể phối hợp uống bài trị gút nêu trên vài thang. Tuy nhiên gút là căn bệnh cần điều thị lâu, khó khỏi hẳn, dễ tái phát, khi uống thuốc cần hạn chế ăn đạm động vật và thực phẩm chứa nhiều chất purin, nên tăng cường ăn nhiều rau củ quả tươi và uống nhiều nước mát bổ, tăng tác dụng đào thải axit uric như một trong những vị sau: Atisô, râu mèo, mã đề, diệp hạ châu, nếu bệnh gút đau lâu, tái phát nhiều lần cần đi khám chuyên khoa để có phương thuốc phù hợp.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (TT Y tế Bà Rịa)
