Xử lý bất thường lỗ xuất phát động mạch vành

Dễ ngất và đột tử

Bệnh nhân Nguyễn Thành N, 36 tuổi, nhập viện vì lý do ngất kèm đau ngực. Trước đó khoảng 6 tháng, sau khi chơi thể thao, bệnh nhân cảm thấy tim đập nhanh kèm mệt, thở khó, sau đó ngất đi, thời gian ngất kéo dài khoảng 5 phút thì tự khỏi. Tổng số lần ngất trước khi nhập viện 3 lần, ngoài ngất bệnh nhân hay đau ngực khi gắng sức, thời gian đau kéo dài khoảng 10 đến 15 phút và tự khỏi sau khi nghỉ ngơi.

Khi nhập viện, bệnh nhân còn tỉnh táo, không đau ngực, không khó thở. Bác sĩ đo mạch là 80 lần/phút, huyết áp:110/60mmHg. Khám sơ bộ tim, phổi không phát hiện gì đặc biệt. Các xét nghiệm thông thường không có bất thường. Chỉ khi chụp động mạch vành (động mạch có chức năng nuôi tim) phát hiện bất thường của hệ động mạch vành: bất thường lỗ xuất phát động mạch vành phải (là một trong hai động mạch vành chính để nuôi cơ tim). Bệnh nhân được phẫu thuật sửa chữa bất thường và xuất viện sau 5 ngày với kết quả tốt, sức khỏe trở lại bình thường.

Động mạch vành là động mạch có chức năng nuôi cơ tim. Thông thường, hai động mạch vành trái và phải đều xuất phát từ động mạch chủ ngay phía trên các lá van động mạch chủ (gọi là các xoang động mạch vành).

Bất thường lỗ xuất phát động mạch vành là một bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp với tỉ lệ mắc 1%, nhưng dễ gây ra các biến chứng nặng. Có thể gặp các dạng: lỗ xuất phát động mạch vành trái xuất phát từ vị trí của xoang động mạch vành phải chiếm 2/3 các trường hợp, 1/3 trường hợp còn lại lỗ xuất phát động mạch vành phải từ xoang động mạch vành trái. Các bất thường này có thể dẫn đến đau ngực, thiếu máu cơ tim, loạn nhịp tim, đột tử mà không có triệu chứng gì trước đó, nhưng trong hầu hết các trường hợp đột tử có liên quan đến gắng sức, như sau khi chơi thể thao, lao động nặng... 

Bệnh bẩm sinh nguy hiểm khi lớn

Ngày nay, bệnh lý này là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai ở những vận động viên trong lĩnh vực điền kinh tại Mỹ. Lúc đầu bệnh nhân có thể chưa có triệu chứng gì nhưng sau đó sẽ xuất hiện các triệu chứng như: đau ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim, ngất, loạn nhịp tim và đột tử. Vì vậy, mục tiêu điều trị là những bệnh nhân có nguy cơ đột tử tăng cao, đó là những trường hợp có bất thường động mạch vành nặng và những bệnh nhân xuất hiện triệu chứng lâm sàng trước 35 tuổi vì bệnh nhân lớn tuổi nguy cơ đột tử giảm theo tuổi.

Bất thường này cần được điều trị can thiệp ngoại khoa, có nhiều kỹ thuật được áp dụng. Đặt stent động mạch vành trên những bệnh nhân này bị hạn chế vì bất thường của lỗ vành và đường đi trong thành động mạch chủ chếnh nghiêng. Phẫu thuật cầu nối chủ vành vào động mạch vành phải, không cần mở động mạch chủ. Tuy nhiên do đa phần bệnh nhân còn trẻ, nên khả năng tắc cầu vành sẽ xảy ra và phải mổ lại. Vì vậy các bác sĩ tim mạch sẽ chọn kỹ thuật mở rộng lỗ động mạch vành hoặc cắm lại lỗ xuất phát động mạch vành cho kết quả tốt và tương đối dễ thực hiện.

Bất thường lỗ xuất phát động mạch là bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp. Triệu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu và nguy cơ đột tử cao ở bệnh nhân trẻ tuổi. Chẩn đoán xác định dựa vào chụp CT và kết quả chụp mạch vành. Phẫu thuật tái tạo động mạch vành bằng phương pháp mở trần động mạch dễ thực hiện và cho kết quả tốt.

BS Ngô Tuấn Anh (Bệnh viện TƯQĐ 108)